Wij hebben dit jaar een exceptioneel warme winter gehad. De temperatuur bleef maar boven de nul hangen. Geen vlokje sneeuw. Nu, in de eerste week van februari, schijnt de zon in een helderblauwe hemel, vogels zingen, de eerste bloembollen zijn al gaan bloeien. Geweldig toch? Geen donkere, koude winter – geef mij maar al die voorjaarsenergie, hoe meer, hoe beter…

Toch ben ik niet zo gecharmeerd… Het begon zo’n twee weken geleden. Uit het niets begon mijn lichaam gespannen te voelen. Ineens werden mijn spieren veel sneller vermoeid dan voorheen, mijn pezen voelde strak aan, veel meer kleine blessures na dezelfde lichaamsoefeningen die ik al maanden - zonder er last van te krijgen - doe. 

Mijn hoofd zit vol met creatieve plannen en ideeën, wat in eerste instantie natuurlijk geweldig lijkt. Toch heb ik veel moeite met iets voor elkaar te krijgen. De lijst met dingen die gedaan moeten worden groeit met het uur, maar ik kan bijna niets afstrepen. Het is bijna alsof het hele universum zijn best doet om ervoor te zorgen dat ik geen enkele taak af kan ronden…. Of ik kan me niet concentreren, of ik ben afhankelijk van input van buitenaf, die er op een of ander manier gewoon niet komt. Ik voel me overdonderd door alle dingen die ik moet (lees: denk  te moeten) doen… tot het punt waar ik in een staat van verlamming naar mijn lijst zit te staren – of uit ellende gewoon op FaceBook ga surfen, om in ieder geval ergens mee bezig te zijn.

Ik ben ook bang dat al deze zaken mijn humeur ook niet ten goede komen. De laatste maanden heb ik best wat werk gedaan om mijn onderdrukte woede te leren uiten. De kussens in mijn praktijkkamer zijn inmiddels gegarandeerd stofvrij – elke dag een pak slaag met een bezemsteel doet wonderen wat dat betreft. Het werd al iets rustiger. Nu niet meer – deze dagen ben ik bang dat mijn stok zal breken als de huidige trend doorzet. Grote frustratie. Ik voel me, zoals ik me voorstel dat een hogedrukpan zich moet voelen – de hoeveelheid stoom bouwt zich steeds meer op… tot de onvermijdelijke explosie.

En als ik heb goed heb begrepen, ben ik niet de enige…

Wat is er aan de hand? Hier een van mijn hypothesen…

In de Chinese filosofie wordt de wereld onderverdeeld in vijf elementen: Water, Hout, Vuur, Aarde en Metaal. Het is intuïtief makkelijk te begrijpen dat deze elkaar voeden (Water voedt Hout, Hout voedt Vuur enz.). Daarnaast correspondeert Water met de winter en Hout met het voorjaar. De overgang van winter (Water) naar voorjaar (Hout) is energetisch gezien de meest extreme transitie, omdat wij van maximum Yin (winter, stil, koud, hard) naar de explosieve Yang groei-energie van het voorjaar gaan (denk aan onkruid dat door het asfalt heen groeit). Deze heftige omslag is ook waarom veel mensen zo moe zijn in de lente. (Lees hier de blog over de seizoenen in de 5 elementen cyclus).

Wat is er nu dus gaande? Wij hebben een extreem korte en warme winter achter de rug. Dat betekent dat het Water element (te) weinig tijd heeft gehad om zich op te laden. Ineens, en veel te vroeg, komt de groei-energie van Hout binnen in ons systeem. Deze overgang is al moeilijk onder gunstige omstandigheden, laat staan na deze winter. Geen wonder dus als er wat groeipijnen zijn in de vorm van strakheid en stugge pezen (weefsel van Hout), creatieve buien en veel plannen (taak van de Lever, orgaan van Hout), explosieve, gefrustreerde gevoelens en woede (emotie van Hout). (Lees hier meer over het Hout element in het lichaam).

Wat kun je doen als je een iets minder makkelijke tijd hebt tijdens deze transitie? 

• Neem genoeg rust, eis niet te veel van jezelf, laat jezelf lekker gemasseerd worden, doe je voordeel met Shiatsu of acupunctuur… Het zijn allemaal goede manieren om het Water element alsnog te voeden. 
• Als je moeite hebt met overmatige frustratie of boosheid, kan ik 5-10 minuten ‘anger work’ echt aanraden! Als je het goed doet, voel jij je erna even helemaal lekker uitgeput en duidelijk rustiger. 
  
• Geniet van je creativiteit, probeer nieuwe manieren om er uiting aan te geven en als het te veel is, deel dan grotere projecten op in kleinere stukjes. Zoals ik aan het doen ben, op dit moment. Ik hoef niet elke marketing taak dat ik voor het hele jaar kan bedenken uit te voeren binnen een week. Een blog is genoeg… voor nu. 
  

Een aantal weken geleden bevond ik me (na een bijzondere spirituele ervaring) een heel weekend  lang in een exceptioneel rustige en stille staat van zijn. Ik was volledig open, afgestemd en in verbinding; ik kon zowel mijn eigen behoeften als die van mijn dochter en man voelen, en ik was in staat om te reageren op mijn eigen behoeftes en de behoeftes van anderen zonder enig gevoel van conflict. (Ja – dat zou ik inderdaad ook zeker vaker mee willen maken).

Tijdens dat weekend, was mijn vijf jaar oude dochter blij, stralend en vriendelijk. Ze hielp spontaan met het afruimen van de hele (!) tafel. Ze was zo ongelofelijk mooi en het was een waar genot om bij haar te zijn.

Nu is ze weer haar grenzen aan het zoeken, wij zijn continu in gevecht (vooral in de ochtend). Ze wil gewoon spelen (natuurlijk wil ze dat) en weigert mijn regels te volgen (waar ik het eigenlijk zelf mee eens ben). Als geen ander kan zij de drama-queen spelen en ze trekt dan ook alle registers open (en haalt daarmee pas echt het bloed van onder mijn nagels vandaan).

En ik dan? Ik voel een hoop frustratie. Ik voel hoe rigide mijn gedachten zijn en hoe mijn lichaam zich samentrekt (gespannen schouders, buik en billen). Ik zie mezelf oude (op angst gebaseerde) patronen herhalen – ik voel een bijna dwangmatige behoefte om te controleren wat ze doet, hoe ze het doet, wat ze eet. Ik word echt misselijk van mezelf en ga mezelf daardoor nog meer veroordelen (en daarin ben ik echt bedreven!).

Ik zie dat ik vooral getriggerd word door tijdsdruk (bijvoorbeeld op tijd zijn op school) . Ik hoor een stem in mijn hoofd : 'We MOETEN op tijd op school zijn, want anders ... ' Ja? Gaat de wereld nou echt onder als een 5 -jarige 5 minuten te laat op school is?

Ik word getriggerd door haar grote gevoel voor drama. Ik probeer haar logisch te benaderen (wat natuurlijk totaal niet werkt). Ik moet haar emotionele uitbarstingen inperken (omdat die onveilig voelen voor mij). Ik heb het idee dat ik me als een autoriteitsfiguur moet gedragen en probeer duidelijke grenzen te stellen. Maar hoe stel je liefdevolle grenzen, zonder ouderwets autoritair te worden?

Hmmm ... Zou het kunnen dat deze ervaringen op een of andere manier verbonden zijn? (zei zij met een stem druipend van sarcasme). Neen, even serieus, hoewel ik op een bepaald niveau (en in mijn gedachten) wel al lang wist dat het gedrag van mijn kind een spiegel is van mijn eigen gedrag, wordt het spel nu op een heel ander niveau gespeeld. Er is geen plek meer waar ik me kan verbergen (en geloof me, ik heb echt gezocht naar die plek).

Het is wat het is: misschien is het beste wat ik kan doen de feiten gewoon accepteren zoals ze zijn?
- Ik voel me open en verbonden. Resultaat : Zij voelt zich open en verbonden .
- Ik voel me afgesneden en gesloten. Resultaat : Zij voelt zich afgesneden en gesloten.

Mirror, mirror upon the wall,
you are no different from me at all...
I may not want to stay,
but it is useless to turn away.

Even if I do not agree,
you are just another reflection of me.
Anger, sadness, joy and shame -
we might seem different, but are one and the same.

Kan ik dan iets doen? Als ik me afgesloten voel kan ik zo veel mogelijk ontspannen om me weer open te stellen voor dat wat is, nu, in dit moment. Ik kan er bewust van zijn dat vele van de stemmen die ik hoor in mijn hoofd, oude programma’s van gedrag zijn die uit mijn eigen kindertijd (en voorafgaande generaties) komen. Als mijn hoofd de behoefte voelt om de situatie en haar drama (= mijn innerlijke drama?) te beheersen, kan ik proberen om het tegenovergestelde te doen: mijn lichaam voelen, me ontspannen, veiligheid vinden in mezelf en mijn best doen om kalm te blijven. En waar ik echt aan kan werken is dat schuldgevoel, en dus liefdevol zijn voor mezelf in plaats van mezelf voor de kop slaan elke keer dat ik het ‘fout’ doe. Hoe klinkt dat, om mee te beginnen?

Ik hoor ook heel graag wat jouw ervaringen zijn met kinderen? Ervaar jij je kinderen ook als spiegels? Wat doe jij om in een gezonde moeder / vader energie te blijven?

Vorige week ging de blog van Spirit in Matter over het Hout element en de relatie met lente en zelfexpressie. Het Hout element correspondeert natuurlijk met veel meer dingen onder de zon, onder anderen de organen Lever en Galblaas, de pezen als weefsel en het zintuig ogen. In eerste instantie lijkt er misschien geen verband te zijn tussen deze aspecten van het lichaam. Wat ik zo mooi vind aan de Traditionele Chinese Geneeskunde (TCM) is hoe deze de relatie tussen verschilleden onderdelen van het lichaam beschrijft, en daarmee ook ogenschijnlijk ongerelateerde aspecten, patronen en symptomen terug kan brengen naar een oorzaak.

Wat is het Hout element eigenlijk? Waar staat het voor? Als wij de energie bekijken, dan representeert Hout levenskracht. Het is de kracht dat een zaad doet kiemen, het is de wil om geboren te worden en door te groeien tot een grote, vitale, krachtige boom. Ik denk ook vaak aan de enorme energie van een grassprietje dat door het asfalt heen groeit! Dat is nogal wat… En iemand moet die kracht in goede banen leiden, en die taak is in ons lichaam gegeven aan de Lever en de Galblaas.

In de TCM wordt gezegd dat de Lever en Galblaas de vrije stroom van Qi onderhouden. Dit betekent dat deze organen ervoor zorgen dat Qi (energie), Bloed en Vloeistoffen ongehinderd circuleren in het lichaam. Een goede circulatie betekent dat de stroom ontspannen, spontaan een gelijkmatig is. Dit heeft een gunstig effect o.a. op de spijsvertering, stofwisseling en zeker ook op onze emoties. Als de Lever en Galblaas niet door kunnen stromen (bijvoorbeeld door verkeerde voeding, onverwerkte woede of andere blokkades) heeft dit Leverstagnatie als gevolg. Dit kan zich bijvoorbeeld uiten in stemmingswisselingen, irritatie, nerveuze spanning, pijnen die zich verplaatsen, ophoping van afvalproducten of depressiviteit.

Als de Hout energie te krachtig wordt en geen goede basis heeft om in te rusten (bijvoorbeeld als wij alsmaar doorgaan met werken tot laat in de avond), kan de Lever-Qi gaan rebelleren. In de TCM wordt dan gesproken over Opstijgend Lever–Yang. Dit kan bijvoorbeeld duizeligheid, droge ogen, hoofdpijn (vaak aan een kant of bij de slapen) of een hoge toon in het oor als gevolg hebben. Dus, hoewel de Hout energie erg krachtig is, is er altijd een tegengewicht nodig in de vorm van ontspanning en rust – anders is het risico groot dat het hout zichzelf uitdroogt en opbrandt (wel eens gehoord van burnout?).

Het zal in ieder geval duidelijk zijn, dat er best wat overzicht en planning nodig is om energie goed door te laten stromen. De Lever wordt dan ook vaak ‘de generaal’ genoemd. Het maatje van de Lever, de Galbaas (‘de officier’) geeft moed, neemt initiatief en heeft het lef om alle plannen van de Lever uit te voeren. De Galblaas is dus diegene die de beslissingen moet nemen. Bij een zwakke Galblaas energie kan het moeilijk zijn om beslissingen te nemen. Als de energie doorslaat kan het zich uiten in teveel aandacht voor details en perfectionisme. Dit gaat vaak samen met hoofdpijn en spanning in de nek en schouders…

Verder opent de Lever in de ogen. Van de Galblaas wordt heel mooi gezegd: “Metaforisch gezien vormen de Galblaas en gal een vloeibaar kristal, zoals de lens van het oog, waardoor we de bestaande en toekomstige, innerlijke en externe realiteit waarnemen”*. Voor mij geeft dit aan hoe belangrijk het is om een vrije en zuivere Hout-energie van binnen te hebben om goed te kunnen waarnemen. Het is dus ook niet voor niets dat men allerlei oogproblemen kan krijgen (wazig zien, vlekjes voor de ogen, droge, rode, pijnlijke ogen enz) als de Lever of Galblaas uit balans zijn. Ook zien wij hier de relatie met beslissingen nemen: Als wij niet helder kunnen ‘zien’ kunnen wij ook moeilijk plannen of goede beslissingen nemen.

Als laatste (voor vandaag) worden de pezen gevoed en gecontroleerd door de Lever en Galblaas. Daarnaast loopt de Galblaas langs de zijkanten van het lichaam vanaf het oog, via de nek en schouders tot de 4e teen. Op deze manier wordt er een verbinding gelegd tussen waarnemen (ogen) en de beslissing en fysieke respons (via pezen en spieren). De Galblaas is ook verantwoordelijk voor het evenwicht tussen links en rechts. En zo is er weer een relatie met het nemen van evenwichtige beslissingen.

Het is toch bijna te mooi voor woorden hoe prachtig het systeem in elkaar zit!

Meer weten:
* Harriet Beinfield & Efrem Korngold (2001): Basisboek Chinese Geneeswijzen
Carola Beresford-Cooke (2001): Shiatsu in theorie en praktijk

Vandaag weer een ‘informatieve’ blog: wij kijken verder naar de indeling van enneatypes. Vorige keer hebben wij gezien dat de enneatypes ingedeeld kunnen worden op basis van hun voorkeurscentrum. Even ter herinnering: In het enneagram komt de fysieke energie binnen bij punt 9 (bron van fysieke energie), emotionele energie bij punt 3 en mentale energie bij punt 6. Types 8, 9, en 1 hebben dus een voorkeur voor het fysieke centrum, types 2, 3 en 4 voor het emotionele centrum en types 5, 6 en 7 voor het mentale centrum. Deze keer gaan wij dieper in op de samenwerking van en balans tussen de centra.

Hoewel wij een voorkeur hebben voor een bepaald centrum, zijn alle centra natuurlijk actief in grotere of mindere mate. In principe geldt het volgende: hoe dichter bij de energiebron (de punten 3, 6 en 9), hoe meer dat centrum gebruikt wordt door een enneatype. Hoe verder weg, hoe minder zicht op en verbinding met de energie van dat centrum.

Als wij bijvoorbeeld type 8 nemen, dan heeft deze type een voorkeur voor het fysieke centrum (F, bevindt zich naast punt 9). De 8 is dus geïdentificeerd met ‘doen’. De emotionele bron (E, punt 3) is het verste weg, dus in deze type wordt het emotionele centrum (emoties) onderdrukt. De mentale bron (M, punt 6) zit er tussenin, en daardoor staat in type 8 het mentale centrum in (ego)dienst van het fysieke centrum. Of anders gezegd, de functie van het fysieke centrum raakt verstrengeld met het mentale centrum. Dan gaan 8:en bijvoorbeeld strategieën bedenken om fysieke / instinctieve behoeften te vervullen. Kortom, enneatype 8 gaat eerst doen, dan nadenken en gevoelens doen eigenlijk niet echt mee.

Het principe blijft  hetzelfde voor de andere ennatypes, behalve 3, 6 en 9, de ‘brontypes’. Deze types hebben ook een voorkeurscentrum, maar omdat zij als het ware ‘middenin’ die energie zitten kan dat centrum moeilijk communiceren met de andere twee centra en staat het allen. Als wij de 6 als voorbeeld nemen, heeft de 6 dus moeite om de eigen gedachten waar te nemen en vertrouwen (daardoor de behoefte aan regels en structuur). De andere twee bronnen zijn even dicht bij, en daardoor zijn de twee andere centra even sterk, maar kunnen het denken niet ondersteunen. Dus, als de 6 niet in ‘denkmodus’ zit, zal hij of zij bezig zijn met een combinatie van doen en voelen, of heen en weer schieten tussen die twee (in de angst schieten vs actie ondernemen).

Als wij de types indelen op basis van de meest onderdrukte of afgesneden energie ontstaat de volgende indeling:

Types die moeite hebben om hun eigen emoties waar te nemen (3,7,8). Deze types zijn gefocust op het zelf (ik) en lokken visuele reacties uit bij anderen om te weten wat ze voelen. Ze lossen problemen op door een assertieve houding: zij stellen de regels vast en verwachten dat anderen deze zullen volgen.

3. Hebben twee manieren van functioneren. Of ze bevinden zich in een ‘gevoels’ staat waar zij wel kunnen voelen, maar niet efficiënt kunnen functioneren. Of in een combinatiestaat van ‘doen en denken’ waar ze koel en professioneel succes najagen.
7. Zijn geïdentificeerd met denken, maar afgesneden van het ware doel van het mentale centrum (het stille weten). Gebruiken actie als middel om hun mentale centrum te stimuleren (denken vaak dat ze iets al hebben gedaan). 
8. Zijn geïdentificeerd met hun lichaam en doen. Hebben de neiging om eerst  te handelen en dan pas nadenken over wat de gevolgen zijn (‘the bull in de china shop’).

Types die moeilijk hun eigen gedachten kunnen waaarnemen (6,1,2). Deze types hebben structuur nodig in de buitenwereld en zijn gefocust op normen en waarden. Ze willen geaccepteerd worden, nemen een afhankelijke houding aan en voelen, denken en handelen in relatie tot anderen.

6. Hebben twee manieren van functioneren. Of ze bevinden zich in een ‘denkende’ staat waar de gedachten niet op een gebalanceerde manier geëvalueerd kunnen worden (doordat er geen gronding is). Of in een combinatiestaat van ‘voelen en doen’ waar ze voelen dat ze iets moeten doen en handelen op basis van sterke emotionele reacties.
1. Hebben moeite met het voelen van hun eigen instinctieve energieën. Gebruiken emoties (onderdrukte frustratie) als motivatie om in actie te komen. Hoewel zij zichzelf vaak zien als denkers, zijn enen in wezen doeners, die houden van praktische ideeën.
2. Zijn geïdentificeerd met hun gevoelen, maar kunnen emoties niet voelen zonder te handelen (iets doen). Zijn gefocust op de sociale omgeving, behoeftes van anderen en nodig zijn.

Types die hun fysieke centrum moeilijk kunnen waarnemen (9,4,5). Deze types zijn gefocust op tijd en ruimte voor zichzelf en hebben afstand nodig. Zij proberen problemen op te lossen door een terugtrekkende houding en vinden dat zij zelf het eindoordeel moeten hebben in alles wat hen aangaat.

9. Hebben twee manieren van functioneren. Of ze bevinden zich in een ‘instinctieve’ staat waar zij bezig zijn met activiteiten die op de automatische piloot gaan. Of in een combinatiestaat van ‘denken en voelen’ waar alles mogelijk is, maar het onmogelijk is om de prioriteiten (eigen voorkeuren) te zien en ernaar te handelen. 
4. Zijn geïdentificeerd met hun gevoelens. Gebruiken het mentale centrum (fantasieën) om hun emotionele centrum (‘moods’) te stimuleren. Zitten vaak in een staat van emotionele ‘push-pull’ (wil ik het wel of wil ik het niet?).
5. Zijn geïdentificeerd met gedachten. Als hun gevoel verstrikt raakt met het denken kunnen zij gaan leven in een fantasiewereld die echter lijkt dan de realiteit, met als gevolg dat ze nog verder verwijderd raken van emotioneel contact het zelf en anderen.

Alle types kunnen het beste werken aan het centrum dat zij het moeilijkst kunnen waarnemen, dus bij 3,6,9 het ‘primaire centrum’ en bij de anderen het onderdrukte centrum.

Als je je favoriete enneatype tot nu toe niet kende, heb je inmiddels (na deze reeks blogs) misschien in ieder geval een paar sterke kandidaten. Als het voor jou voelt alsof het belangrijk zou kunnen zijn om meer inzicht te hebben in je type kun je meer informatie vinden op mijn website. En als je een spiegel nodig hebt om jezelf te zien (geldt voor de meesten van ons), kun je natuurlijk altijd contact opnemen met mij!


Met dank aan:
Riso & Hudson / ‘Understanding the enneagram – the practical guide to personality types’ en
Hurley & Dobson / ‘Welk type ben ik – het enneagram als sleutel tot de negen persoonliljkheidstypes’.

Vorige keer heb ik verteld over de taken en functies van de drie centra waaruit wij als mens bestaan. Even een resumé: In het dagelijkse leven is het hoofd of het mentale centrum verantwoordelijk voor onze gedachten. Het hart of het emotionele centrum neemt onze gevoelens voor haar rekening. Het lichaam of het fysieke centrum heeft een functie zowel bij bewegingen als bij instinctieve lichaamsfuncties. Doorgaans staan de centra in dienst van het ego. Maar zij hebben allemaal een hoger doel.

Het is mogelijk om de 9 enneatypes in te delen op basis van verschillende combinaties van dominante en onderdrukte centra. Vandaag gaan wij kijken naar de indeling van enneatypes volgens verschillen in voorkeurscentrum. Het wordt een wat langere informatieve blog – ik hoop dat je iets nieuws gaat ontdekken over jezelf…

In het enneagram komt de fysieke energie binnen op punt 9. De emotionele energie komt binnen bij punt 3. Bij punt 6 komt mentale energie binnen. Door te kijken naar de enneatypes bij en naast het desbetreffende punt, kunnen wij de types indelen in 3 categorieën: buik (8,9,1), hart (2,3,4) en hoofd (5,6,7) typen.

Mensen met een fysieke basisenergie worden ook buik of instinctieve types genoemd. De basisemotie van deze enneatypes is woede. De focus van deze types ligt op veiligheid, instinctieve reacties en het zijn. Buiktypes bieden weerstand tegen het heden. Het ware doel van het fysieke centrum is om (voelbaar) in het hier en nu te zijn en om onze energie te gebruiken voor onze echte doelen. Op het niveau van het ego wordt deze energie (soms openlijk en soms op een passief-agressieve manier) gebruikt om een bepaalde macht en invloed te hebben. Bewust of onbewust zijn buiktypes bezig met vragen over de eigen veiligheid en kracht in relatie tot anderen. Door grenzen te trekken (of door dissociatie) kunnen deze types het echte contact met de realiteit vermijden. Op een bepaalde manier zijn buiktypes vijandig tegenover alles – inclusief henzelf. Zij zijn zelden tevreden met dingen zoals ze zijn en gebruiken hun energie om zichzelf te beschermen (desnoods door pogingen om continu de omstandigheden te veranderen). Diep van binnen hebben buiktypes het gevoel dat ze onbelangrijk zijn.

Mensen die hun basisenergie krijgen vanuit het emotionele centrum worden hart types genoemd. De basisemotie bij deze typen is verdriet en schaamte. Deze types zijn gericht op gevoelens, emoties, (persoonlijke) relaties en het verleden. Het ware doel van het emotionele centrum is een diep gevoelsmatig inzicht in verbondenheid, wie wij echt zijn, en in hoe relaties werken. Op het niveau van het ego wordt deze gave gebruikt om andere mensen zover te krijgen dat ze hen aardig vinden, op hen reageren of hen tot het middenpunt van de aandacht maken. Ze zijn dus bezig met hun eigen identiteit en imago. Harttypes denken (onbewust) dat ze alleen door contact met andere mensen het gevoel kunnen krijgen dat zij de moeite waard zijn. Zij verlangen dat andere mensen hen positief zien, en zoeken bevestiging van anderen. Harttypes hebben een diepe overtuiging dat ze het liefhebben niet waard zijn.

Mensen met een mentale basisenergie worden hoofd types genoemd. De basisemotie bij hoofdtypes is angst en onzekerheid. Hoofdtypes zijn gericht op denken, berekeningen, het maken van afwegingen en de toekomst. Het ware doel van het mentale centrum is een stil, objectief innerlijk weten. Op het niveau van het ego geloven hoofdtypes dat informatie en objectiviteit iemand tot een waardevol en nuttig mens maakt. Voor hen is het belangrijk om achterliggende principes te vinden en begrijpen. Ze gaan ervan uit dat alleen abstracte kennis authentiek en onbedorven is en negeren informatie uit andere centra. Relaties worden doorgaans aangegaan op basis van intellectuele identificatie, zonder emotionele betrokkenheid. Zo begrijpen hoofdtypes ervaringen op een abstracte manier, zonder eventuele angst of emotionele pijn te hoeven ervaren. Diep van binnen worstelen hoofdtypes met  een fundamenteel gevoel van incompetent zijn.

Hoe kun je de types die gebruik maken van hetzelfde dominante centrum van elkaar scheiden?

De buiktypes (8, 9 en 1) zijn gericht op veiligheid, instinctieve reacties en het zijn. Enneatype 8 wil sterk zijn en zich sterk voelen, en is niet bang om zijn/haar boosheid te laten zien. Enneatype 9 zijn meegaand in hun gedrag en meestal niet in contact met hun eigen boosheid (die zich eerder uit als passief-agressief verzet). Enneatype 1 stelt hoge eisen aan zichzelf en anderen en onderdrukt regelmatig zijn frustratie.

De harttypes (2, 3 en 4) zijn gericht op gevoelens, emoties en relaties. Enneatype 2 zal (onbewust) zijn of haar eigen behoeftes onderdrukken, voor anderen zorgen en wil (daardoor) als liefdevol gezien worden. Enneatype 3 zoekt bewondering en bevestiging door succesvol te zijn en zich met dat succes te identificeren. Enneatype 4 zoekt liefde door zich te onderscheiden en daardoor anders en bijzonder te zijn.

De hoofdtypes (5, 6 en 7) zijn gericht op denken, berekeningen en het maken van afwegingen. Enneatype 5 zoekt zekerheid door zich terug te trekken uit de echte wereld, naar het hoofd in een wereld van kennis en feiten. Enneatype 6 zoekt zekerheid in regels, structuur en voorspelbaarheid. Enneatype 7 leeft in een wereld van plannen maken en activiteiten en zoekt op deze manier zekerheid via het vermijden van negatieve emoties.

Als je deze beschrijvingen leest is de kans groot dat al een vermoeden begint te krijgen waar jou ‘favoriete’ enneatype zou kunnen zitten.  Als je twijfelt tussen twee categorieën kan het zijn dat je (op dit moment of in verschillende situaties) heen en weer fietst tussen twee centra of twee types. Daarnaast zijn met name de typen 3, 6 en 9 doorgaans niet al te bewust van hun voorkeurscentrum omdat zij daar afgesneden van zijn, dus dat kan ook verwarring scheppen.

Bestudeer de komende week eens je verschillende centra en kijk of je erachter kunt komen welk centrum bij jou dominant is en welk centrum nauwelijks gebruikt wordt. Volgende keer gaan wij dieper in op de samenwerking van de centra per enneatype.


Meer weten? Hier een paar leuke bronnen:
Riso & Hudson / Understanding the enneagram – the practical guide to personality types
Riso & Hudson / The wisdom of the enneagram
Hurley & Dobson / Welk type ben ik – het enneagram als sleutel tot de negen persoonliljkheidstypes.

De komende tijd gaan mijn blogs wat dieper in op de bouwstenen en drijfveren van de 9 verschillende enneatypes. Vandaag kijken wij naar de verschillende basisenergieën van een mens. In de traditie van G.I. Gurdjieff worden deze ook vaak centra (van intelligentie) genoemd.

Elk mens heeft (of bestaat uit) drie basisenergieën oftewel centra:
- het hoofd of het mentale centrum,
- het hart of het emotionele centrum en
- het lichaam of het fysieke centrum.

Het ware doel van de drie centra heeft te maken met heelheid, objectief bewustzijn, spiritualiteit en onze essentie. Het echte doel van het mentale centrum is een stille, objectieve innerlijk weten en zicht op de visie van het leven. De ware taak van het emotionele centrum is om werkelijke verbondenheid tot stand te brengen. Het is het centrum van verlangen, begrip, en spirituele intuïtie. Het ware doel van het fysieke centrum is om werkelijk te zijn in het hier en nu, om ons in beweging te brengen en om onze energie te gebruiken voor onze echte doelen. Het is het centrum van expressie, creativiteit en vrijheid. Mooi hè?

De ‘normale’ staat van zaken van het gros van de mensheid is echter dat geen van deze 3 centra in overeenstemming met hun ware doel functioneert. Ouch! In kleine kinderen (die nog in contact zijn met hun essentie) is het nog wel het geval. Yey! Maar als het ‘ik-besef’ (ego) eenmaal geactiveerd wordt, gaat het fysieke centrum reageren op stress en bedreigingen door zich aan te spannen en het bewustzijn uit het pijnlijke deel weg te halen. Hierdoor zijn wij niet meer (volledig) in contact met onze essentie, waardoor het emotionele centrum de leegte probeert op te vullen met emoties en overtuigingen van anderen en een valse identiteit. Het gevolg hiervan is diepe (existentiële) angst, waardoor het mentale centrum allerlei overlevingsstrategieën probeert te bedenken, waardoor wij nog meer verkrampen enz. Kortom, de centra zijn in wezen alleen nog maar bezig met het in stand houden van het ego. (Dubbel-ouch! – en als je hier geen ‘ouch’ bij voelt, dan pas heb je echt een probleem – of misschien juist geen probleem … is in ieder geval iets om over na te denken…)

Als het mentale centrum in dienst staat van het ego, is het hoofd continu aan het denken over van alles en nog wat, van de hak op de tak. Bla blabla bla blabla… In wezen leven wij in een staat van spanning en angst. Om dit niet te hoeven voelen is hoofd alsmaar op zoek naar verklaringen en strategieën om onze ‘problemen’ op te lossen. Herkenbaar? Niet bij iedereen? Wellicht is dit proces wel herkenbaar onder de noemer ‘piekeren’?

Het emotionele centrum onder invloed van het ego is bezig met mechanisch gevoel, gehechtheid en instinctieve emoties, zoals angst, verdriet, frustratie, schaamte, gevoel van machteloosheid enz. Wij reageren dan op elke willekeurige impressie uit de omgeving met een voorgeprogrammeerde gevoelsreactie. Ook te herkennen als ‘…en ik reageerde alweer precies zoals altijd, ook had ik me zo voorgenomen om het deze keer anders te doen!’.

Als het fysieke centrum in dienst staat van het ego zijn wij ons doorgaans niet erg bewust van ons lichaam. In de tussentijd zet ons lichaam zich wel schrap voor elke ‘echte’ of bedachte bedreiging. Zo brengen wij een ‘grens’ tussen ‘onszelf’ en ‘het gevaar’. Aan de andere kant van deze ‘grens’ voelen wij ons dan veilig. Het resultaat is allerlei lichamelijke pijntjes, die wij wel een tijdje kunnen negeren, maar die op den duur echt lichamelijke klachten als gevolg zullen hebben.

Meestal zijn dus al onze centra op deze wijze gekidnapt door het ego. Maar voordat wij het ego de zwarte piet maken is het wel goed om ons te herinneren dat het ego ons eigenlijk alleen probeert te beschermen tegen pijn. Al op jonge leeftijd zijn wij de verbinding met onze essentie kwijtgeraakt. Het ego is in wezen alleen maar bezig met het creëren van een valse identiteit om het verlies van het contact met het echte Zelf te compenseren, zodat wij niet constant in die pijn moeten zitten. Dus, ja, zo leuk is het ook weer niet om Ego te zijn…

Dus – what to do, what to do?
Kunnen wij onze centra helpen om weer in contact te komen met hun ware doel?
Het korte antwoord is…
Ja.
Maar… het vergt wel een inspanning.

Het goede nieuws is dat het in principe niet uitmaakt waar wij beginnen. Als wij beginnen met het werken aan weestand en spanningen in het lichaam, zullen wij gauw genoeg geconfronteerd worden met onderliggende emoties, angst, beperkende overtuigingen en mentale strategieën. En andersom werkt het precies hetzelfde. Het schijnt wel dat het meest efficiënt is om te beginnen met een centrum dat afgesneden of onderdrukt is. Meer hierover in de komende twee blogs…


Met dank aan:
Riso & Hudson / ‘Understanding the enneagram – the practical guide to personality types’ en
Hurley & Dobson / ‘Welk type ben ik – het enneagram als sleutel tot de negen persoonliljkheidstypes’. 

Laatst was mijn dochter van 4 jaar aan het spelen met mijn oude smurfen. Alle muzieksmurfen werden keurig bij elkaar gezet in en om het smurfenhuis heen. Andere smurfen werden in groepjes ingedeeld op basis van andere eigenschappen. Toen viel me op dat een smurf helemaal alleen in een hoekje stond, aan de andere kant van de kamer. De boze smurf.

Ik vroeg mijn dochter waarom de smurf zo ver weg stond.
- ‘Ik vind hem niet leuk’, was het antwoord.
- ‘Waarom is hij niet leuk’, vroeg ik.
- ‘Omdat hij boos is’, antwoordde zij.
- ‘Moet hij daarom alleen zij? Misschien is hij erg verdrietig als hij alleen staat? Mag hij niet met de anderen spelen?’, zei ik.
- ‘Nee, hij blijft daar, ik vind hem niet leuk’, zei zij.
Einde discussie.

Spiegeltje, spiegeltje… Waar herken ik dit gedrag van? Puur hypothetisch… Zou het zo kunnen zijn dat mama een ‘beetje’ moeite heeft met disharmonie en boosheid in het bijzonder? Zou het kunnen dat mama af en toe best geïrriteerd raakt door het ‘ik wil het zelf en bepaal alles zelf’-gedrag van een kleine 4-jarige? Zou het kunnen dat mama af en toe helemaal door het lint gaat? Zou het kunnen dat de stemmetjes in mama’s hoofd dan genadeloos haar afkraken, dat ze zich erg schuldig voelt als ze haar boosheid en woede niet in toom kan houden? Zou het kunnen dat mama die boosheid even niet zou willen voelen? Zou het kunnen dat mama die boosheid wegstuurt in een hoekje? Zou het kunnen dat de boosheid best verdrietig is... maar dat de boosheid alles maar alleen uit moet zoeken, en niet mee mag doen met alle andere emoties, omdat mama hem gewoon niet leuk vindt? Net zoals een boze smurf die niet mee mag spelen met de andere smurfen… Zou het kunnen?

Later in de avond stond de boze smurf nog steeds alleen in het verdoemhoekje. Ik ging het gesprek nog een keer aan met mijn dochter:
- ‘Weet je, volgens mij is de boze smurf erg verdrietig als hij daar zo alleen staat. En weet je het nog, als iemand boos is of iets stouts doet, betekent het niet dat die persoon ook boos of stout is van binnen. Zullen wij hem toch niet met de anderen laten spelen?’
- ‘Nee’, antwoordde zij.
- ‘Maar hoe zou je jezelf voelen als jij boos zou zijn en niemand met jou zou willen spelen?’, vroeg ik.
- … (Diep nadenken, geen antwoord)
- ‘Weet je wat, ik vind hem gewoon zo verdrietig dat ik wat licht uit mijn hart naar hem toe ga sturen. Welke kleur denk jij dat hij zou willen?’, vroeg ik.
- ‘Misschien paars’, zei zij.
- ‘Wat een goed idee, ik stuur paarse licht naar hem toe…Kijk, hij wordt helemaal paars en blij van binnen. Hij lijkt nog erg boos aan de buitenkant, maar is toch heel anders van binnen.
- ‘Ik stuur hem ook een kleur’, zei mijn dochter. ‘Nu is hij licht, paars en blij van binnen… Ik vind hem lief’. Waarop zij de boze smurf uit het hoekje haalde en neerzette bij de muzieksmurfen. En zo mocht de boze smurf weer spelen met de andere smurfen…

---

- ‘Mama.’
- ‘Ja?’
- ‘Je snapt toch dat de smurf gewoon speelgoed is?
- ‘Mmm-hmm.’