In het weekend kregen wij een aantal gasten over de vloer. In de namiddag was ik druk bezig met koken toen mijn man uit de hal riep dat hij even naar het winkelcentrum zou gaan om shampoo en wat andere dingen te halen.
- ‘Over een kwartiertje ben ik terug’, hoorde ik hem zeggen.
- ‘Is goed’, antwoordde ik en ging verder met het prikken van satéstokjes door stukjes kip, ananas, paprika en courgette.

Een half uur later stond mijn man in de keuken.
- ‘Wow, je bent al bijna klaar, wat goed’, zei hij.
- ‘Mmm-hmmm’, antwoordde ik. De kipspiesjes lagen klaar, de hamburgers ook. Nu nog de pastasalade – even wat dingen uit de koelkast halen, dat en dat moet gesneden worden... Mijn volle concentratie bij het koken, dus geen aandacht voor iets anders. Laat dat wel duidelijk zijn – als ik ergens bezig mee ben, ben ik daar mee bezig en heb ik geen tijd voor sociale onzin. Als dat maar duidelijk is. 

Toen de gasten al binnen waren zag ik ineens mijn man. Er was iets anders aan hem. Het leek wel alsof hij zijn haar anders zat, of zoiets… Wat raar… Maar hij is niet naar de kapper geweest, dus het kon niet. Hij zag er dus uit zoals altijd.

…

In de avond, een aantal uur later, zaten wij weer met z'n tweeën in de woonkamer.
- ‘Heb je niets gemerkt wat anders is aan mij?’, vroeg mijn man.
En op dat moment zag ik het… Zijn haar zat anders. Hij was wel naar de kapper geweest!
Ik kreeg echt een bijna onbeschrijflijk gevoel van binnen…

…En nee, het was geen schaamte over mijn gebrekkige sociale vaardigheden of onvermogen om het sociaal gewenste gedrag te tonen eerder die dag – had wel gekund, maar was nu niet het geval...

…Het was het gevoel dat ik iets had gezien van mezelf wat ik normaal gesproken niet kan zien. Een glimpje van de strategie van het mechaniek van het hoofd – oftewel het ego – wat normaal gesproken verborgen blijft. Nu op heterdaad betrapt.

Naar aanleiding van wat mijn man had gezegd toen hij wegging, had ik de verwachting gecreëerd in mijn hoofd dat hij alleen zou gaan winkelen, en niet dat hij naar de kapper zou gaan. Toen ik hem later zag, zagen mijn ogen heel correct dat er iets anders was met zijn haar. Mijn hoofd, echter, kon de (schijnbaar) tegenstrijdige informatie niet aan van de verwachting en wat de ogen zagen, en heeft gekozen om de verwachting te geloven in plaats van de objectieve zintuiglijke waarneming van de ogen zelf.

Het is toch niet te geloven! Eigenlijk kan ik er nog steeds niet helemaal bij hoe geraffineerd het spel van het ego is. Al helemaal als ik de gevolgen doortrek naar de rest van mij leven. Het is dus echt zo, dat alles wat ik zie zeer sterk gekleurd (zoniet volledig bepaald) wordt door wat ik verwacht te zien. Dit betekent dus ook dat alles wat ik in anderen zie, wat anderen mij ‘aandoen’ of de situaties waar ik in terechtkom, in wezen ook reflecties zijn van mijn verwachtingen. 

Hoe ziet jouw wereld eruit?
Tevreden?

Zo ja – Geweldig! Gefeliciteerd!
Wees blij en ga vooral zo door.

Zo niet – is de uitnodiging hierbij om je verwachtingen eens goed onder de loep te nemen… En te kijken welke resultaten je verwachtingen jou opleveren. Verwachtingen die ongewenste resultaten genereren zijn vaak gerelateerd aan beperkende overtuigingen (ik ben waardeloos, niet om van te houden, niet goed genoeg, bla bla bla…). Als je verwacht – ook al is het vaak een onbewuste verwachting – dat iedereen jou waardeloos zal vinden / dat niemand van jou zal houden / dat je nooit goed genoeg zal zijn, zul je gegarandeerd het bewijs vinden in de buitenwereld dat het ook echt zo is.

Hoe ziet jouw wereld eruit?
Ben je er tevreden over – of toch niet?
Je ziet wat je verwacht.
Wat wil je zien?

Grenzen en gevoeligheid zijn thema’s die mij nogal bezig houden. De neiging om samen te smelten met de omgeving is bijna belachelijk sterk aanwezig in mijn systeem. Mijn persoonlijke grenzen zijn (op zijn zachtst gezegd) vaag. Regelmatig vraag ik me af: is dit van mij of van iets of iemand anders? Waar eindig ik en begint de ander? Vandaag een onderzoekje naar wat de Vijf elementen uit de Chinese filosofie mij hierover kunnen leren.

Eerst even kijken naar de kracht, dimensie en existentiële en spirituele energie per element. 

• De kracht van het Hout element is uitbreiding. Hout is bezig met richting, doelen en strategieën. Wat te doen? Hoe het te doen? De spirituele energie van Hout (Hun) gaat over de rol van de individu in het groter geheel. 
  
• De kracht van het Vuur element is fusie. Het gaat om ruimte en dimensie. Hoe groot is mijn bereik? Spiritueel staat Vuur (Shen) voor pure, niet verbonden gewaar zijn. 
  
• Het Aarde element draait om matiging. De focus ligt op oriëntatie, plaats in tijd en ruimte. Waar ben ik? Wat is mijn rol? De spirituele taak van Aarde (Yi) gaat over ideeën en intellect. 
  
• Het Metaal element trekt zich samen, is op zoek naar vorm. Metaal definieert grenzen: Wie ben ik? Wie ben ik niet? Spiritueel gezien gaat Metaal (Po) over onze zintuigen, lichamelijke gevoelens en vermogen om te reageren op de omgeving. 
  
• De kracht van Water is consolidatie (samenvoegen). Water gaat over tijd: oorsprong en bestemming. Wat is mijn verleden? Wat is mijn toekomst? De spirituele energie van Water (Zhi) is de wil om te overleven, maar ook om de natuurlijke gang van zaken te accepteren, in harmonie te leven met wat er gebeurt. 
  

De twee meest voor de hand liggende elementen die over grenzen gaan zijn dus Metaal (lichamelijke grenzen) en Hout (de individu en de omgeving). Vuur heeft een duidelijke relatie met samensmelten (dus geen grenzen). Aarde heeft te maken met positie (ook in relatie met anderen). Water lijkt het meest samen te hangen met de grenzen van het bestaan zelf.

Het Metaal element hangt duidelijk samen met onze grenzen en afweer. De huid hoort bij Metaal. Die scheidt ons van de omgeving en vertelt ons over de grenzen van ons fysieke lichaam zijn. Wat is binnen, wat is buiten? Een zwakke afweer energie (taak van Metaal) betekent dat invloeden of gevoelens van anderen makkelijk binnen kunnen komen. De Dikke darm hoort ook bij Metaal en helpt ons ondermeer het onderscheid te maken o.a. tussen nuttig en waardeloos, en ‘zelf’ en ‘niet zelf’. Als de energie zwak is, kan het dus moeilijk zijn om een verschil te voelen tussen ‘mij’ en ‘jou’, of wordt het lichaam vervuild door ‘waardeloze troep’ (afvalstoffen) waardoor het nog moeilijker is om te helder te voelen. Als de Po (spirituele essentie van Metaal) deficiënt is, voelt men geen pijn. De zintuigen hebben veel prikkels nodig voordat ze iets registreren. Als de Po juist hyperalert is, kan men het gevoel hebben dat alles pijn doet. Dan staan de zintuigen erg scherp afgesteld. In de context van hooggevoeligheid en gevoeligheid voor prikkels kan Metaal ons dus veel vertellen. 

Het Hout element is ook gerelateerd aan grenzen. Bij Hout is de energie altijd naar buiten gericht. Hout heeft te maken met onze zelfexpressie, maar ook ons aanpassingsvermogen en onze ontvankelijkheid voor anderen. Met andere woorden: de individu in harmonieuze relatie met de groep (als deel van een groter geheel). Hier gaat het meer om 'mijn ruimte' vs. 'de omgeving', de drang om je territorium af te bakenen (of niet). Wat is van mij? Wat is niet van mij? Er is een relatie met de emotie boosheid. Hout dat onder druk staat levert frustratie en woede op, in een poging om de grens te verleggen en ruimte te creëren voor het individu. Als het Hout element in balans is, is er gezonde assertiviteit met duidelijke grenzen.

Het Vuur element gaat over fusie en bereik. Eigenlijk kent Vuur dus (bijna) geen grenzen. Vuur is dat aspect van ons dat samen wil smelten met anderen. Als Vuur uit balans is, kun je het gevoel krijgen dat je alleen bestaat in het contact met anderen. Vuur is ook de manifestatie van puur en niet-gebonden bewustzijn en de totale uiterlijke individuele expressie van de Geest (Shen). Vuur in balans heeft een kracht die ligt in de combinatie van gevoel voor individualiteit en gevoel voor eenheid met anderen.

Het Aarde element is gerelateerd aan positiebepaling ten opzichte van anderen. Waar ben ik? Wat is mijn rol (in relatie tot die ander)? Het spirituele deel van Aarde (Yi) regelt de opname van ideeën en informatie en is bezig met bevatten, verteren en analyseren. Als er te veel voeding, informatie of impulsen binnenkomen (dus ook als de afweer energie van het Metaal element te zwak is) wordt Aarde (de Milt) overbelast. Aarde in balans kan geven en ontvangen in gelijke mate. Als Aarde uit balans is kan men moeite hebben met ontvangen van (bijvoorbeeld) waardering en steun. Dit manifesteert zich vaak als de neiging om te geven en gaat vaak samen met een naar buitengericht masker van gedrag. (Niets voor niets wordt Maag 6 bij de kaak ook het maskerpunt genoemd.) De rol van het Aarde element is ook om te voeden. Maar als je te veel geeft moet er balans komen, waardoor er een zuigende energie ontstaat om de leegte te vullen. Het Aarde element zoekt deze energie dus meestal in het contact met anderen. Aarde die uit balans is kan dus moeite hebben met de grens voelen tussen de eigen behoeftes en die van anderen. 

Als laatste, het Water element. De relatie van dit element met grenzen en gevoeligheid is niet iets wat meteen duidelijk is. Water gaat over tijd, doorzettingsvermogen en wilskracht. Waar kom ik vandaan? Waar ga ik naartoe? Water zorgt voor stimulans, motivatie, en geeft ons de energie en het vermogen om te reageren op stimuli. In levensbedreigende situaties neemt Water over en levert de energie (adrenaline) die nodig is om te overleven. Als Water uit balans is kan er een gevoel ontstaan alsof ons leven continu op het spel staat. Dan bevindt zich het hele lichaam in een constante staat van stress, waar gewone bezigheden ineens als enorme dwingende projecten worden ervaren. Dit kan uiteindelijk een burnout tot gevolg hebben (waar geen activiteit meer mogelijk is). In zekere zin zou je dus kunnen zeggen dat het water element gaat over de grenzen van het menselijke bestaan (geboorte / dood). Maar Water is ook bewegend, stromend, reinigend en meegaand. Als wij de grenzen van ons bestaan accepteren kunnen wij in harmonie leven met dat wat is en kan het leven vrij door ons heen stromen. 

Meer weten?
Carola Beresford-Cooke: Shiatsu in theorie en praktijk
Harriet Beinfield & Efrem Korngold: Basisboek Chinese Geneeswijzen
Giovanni Maciocia / De grondslagen van de Chinese Geneeskunde