Mijn hele leven al heb ik het gevoel dat het eten dat ik in mijn mond stop mijn honger nooit helemaal bevredigt. Wel weten dat ik langzamer zou moeten eten en goed moet kauwen, maar niet in staat zijn om dat werkelijk te doen. In plaats daarvan het gevoel dat ik mezelf moet vullen met eten. Snel en veel, altijd net voorbij dat punt waar ik eigenlijk geen honger meer heb. In de avond nog de extra impuls om mijn mond vol te proppen met chocola, alweer niet kunnen stoppen totdat ik een licht gevoel van misselijkheid in mijn buik voel.

Ik heb verschillende diëten en eetwijzen uitgeprobeerd. Toen ik naar Nedeland kwam heb ik mijn best gedaan om over te gaan op het brood-kaas-melk dieet – en ben vier kilo aangekomen. Ik kwam erachter dat ik lactose-intolerantie had. Een aantal jaar later ontdekte ik dat gluten helemaal niet goed is voor mijn spijsvertering. Ik probeerde om meer salade en groente te eten, maar dat voelde alleen maar koud in mijn buik, en ik kreeg onmiddellijk weer honger.

Dus ben ik overgestapt op drie warme maaltijden per dag. Veel rijst, vaker vis, minder vlees en af een toe een vegetarische schotel. Nog steeds dat knagende gevoel van binnen. Langzaam ontstond wel een verlangen om meer groente en fruit te eten, maar op een of ander manier lukte het niet. Het kwam er nog steeds op neer dat ik de honger die ik van binnen voelde gewoon niet kon bevredigen.  

Een aantal weken geleden kwam ik tijdens een cursus in een staat van ‘no-mind’ en volledige eenheid terecht. Op een gegeven moment was het tijd voor de lunch, terwijl ik me in deze staat van ‘expanded consciousness’ bevond. Ik herinner me nog dat ik aan tafel zat met een vork en mes in mijn handen. Ik keek naar ze, en dacht: ‘Ik weet wel wat dit zijn voor dingen, maar ik heb geen idee hoe ik deze moet gebruiken’. Mijn hoofd wist op zich wel wat te doen, maar kon het niet aan het lichaam vertellen via gedachten. 

Ik voelde me net een baby die voor het eerst leert te eten. Mijn hele blikveld was volledig gevuld door de mooie, knapperige gemengde sla-soorten, verse kruiden, pijnboompitjes, olijf olie en zachte, malse rosbief op een geroosterd stuk glutenvrij brood. Ik voelde mijn handen de mes en vork een beetje onbeholpen vastpakken, en op een of ander manier lukte het mij om een stuk af te snijden en naar mijn mond te brengen. Elk mondvol was totale gelukzaligheid – ik kon alle verschillende texturen voelen, elke smaak proeven, mijn mond was gevuld met eten, slikken was een volledige vervulling van NU. Ik kon niet anders doen. Ik was eten.    

Toen ik klaar was met eten, stopte ik. 
Mijn bord was nog niet leeg, maar ik was klaar.
Ik had geen honger meer. 

Weer thuis zie ik mezelf ingrediënten op een hele andere manier samenvoegen. Ik ben overgestapt van 60% koolhydraten en 25% groente naar circa 55% groen en 30% koolhydraten. Ik heb de innerlijke behoefte om meer rauwe en koude dingen te eten, maar nog steeds gemengd met warm. Ik eet minder en stop als ik klaar ben. Wij zijn naar een restaurant geweest en ik koos voor de salade (iets wat ik voorheen NOOIT zou hebben gedaan), omdat de rest gewoon een beetje onsmakelijk overkwam op mij. Ik zag een hele vitrine met zoetige taarten en romige cakejes en ik voelde me een beetje misselijk. Het was echt een nieuwe ervaring voor mij…   

Nu ben ik erg benieuwd baar hoe lang dit zo blijft. Wat mij deze keer vooral opvalt is dat de verandering echt van binnenuit komt. Het gaat niet om een of ander systeem waar ik over heb gelezen dat ik probeer toe te passen. Ik voel een oprecht verlangen naar sla. Dus ik blijf hoopvol…

En chocola dan? Ik had een paar weken lang geen zin in chocola, maar voel de verslaving wel weer naar de oppervlakte komen drijven. Het lijkt wel een klassieke Pavlov reactie. Ik loop de woonkamer binnen, ik doe de tv aan om een leuke film te kijken en ik begin letterlijk te kwijlen bij de gedachte van de combinatie van deze … en chocola. Zelfs nu, als ik dit schrijf, heb ik dezelfde reactie! Tot nu toe is het mij gelukt om van de chocola af te blijven, maar uit de keuken hoor ik de verleidelijke roep van verrukkelijke geïmporteerde chocolade reepjes uit Finland… Zal ik bezwijken of niet? 

Herken jij jezelf in (delen van) dit verhaal? Deel je ervaringen met eetverslavingen! Heb je iets meegemaakt waardoor je ineens heel ander ging eten? Is het je gelukt om de nieuwe manier van eten vol te houden op de lange termijn? Hoe? Ik hoor het graag!

Grenzen en gevoeligheid zijn thema’s die mij nogal bezig houden. De neiging om samen te smelten met de omgeving is bijna belachelijk sterk aanwezig in mijn systeem. Mijn persoonlijke grenzen zijn (op zijn zachtst gezegd) vaag. Regelmatig vraag ik me af: is dit van mij of van iets of iemand anders? Waar eindig ik en begint de ander? Vandaag een onderzoekje naar wat de Vijf elementen uit de Chinese filosofie mij hierover kunnen leren.

Eerst even kijken naar de kracht, dimensie en existentiële en spirituele energie per element. 

• De kracht van het Hout element is uitbreiding. Hout is bezig met richting, doelen en strategieën. Wat te doen? Hoe het te doen? De spirituele energie van Hout (Hun) gaat over de rol van de individu in het groter geheel. 
  
• De kracht van het Vuur element is fusie. Het gaat om ruimte en dimensie. Hoe groot is mijn bereik? Spiritueel staat Vuur (Shen) voor pure, niet verbonden gewaar zijn. 
  
• Het Aarde element draait om matiging. De focus ligt op oriëntatie, plaats in tijd en ruimte. Waar ben ik? Wat is mijn rol? De spirituele taak van Aarde (Yi) gaat over ideeën en intellect. 
  
• Het Metaal element trekt zich samen, is op zoek naar vorm. Metaal definieert grenzen: Wie ben ik? Wie ben ik niet? Spiritueel gezien gaat Metaal (Po) over onze zintuigen, lichamelijke gevoelens en vermogen om te reageren op de omgeving. 
  
• De kracht van Water is consolidatie (samenvoegen). Water gaat over tijd: oorsprong en bestemming. Wat is mijn verleden? Wat is mijn toekomst? De spirituele energie van Water (Zhi) is de wil om te overleven, maar ook om de natuurlijke gang van zaken te accepteren, in harmonie te leven met wat er gebeurt. 
  

De twee meest voor de hand liggende elementen die over grenzen gaan zijn dus Metaal (lichamelijke grenzen) en Hout (de individu en de omgeving). Vuur heeft een duidelijke relatie met samensmelten (dus geen grenzen). Aarde heeft te maken met positie (ook in relatie met anderen). Water lijkt het meest samen te hangen met de grenzen van het bestaan zelf.

Het Metaal element hangt duidelijk samen met onze grenzen en afweer. De huid hoort bij Metaal. Die scheidt ons van de omgeving en vertelt ons over de grenzen van ons fysieke lichaam zijn. Wat is binnen, wat is buiten? Een zwakke afweer energie (taak van Metaal) betekent dat invloeden of gevoelens van anderen makkelijk binnen kunnen komen. De Dikke darm hoort ook bij Metaal en helpt ons ondermeer het onderscheid te maken o.a. tussen nuttig en waardeloos, en ‘zelf’ en ‘niet zelf’. Als de energie zwak is, kan het dus moeilijk zijn om een verschil te voelen tussen ‘mij’ en ‘jou’, of wordt het lichaam vervuild door ‘waardeloze troep’ (afvalstoffen) waardoor het nog moeilijker is om te helder te voelen. Als de Po (spirituele essentie van Metaal) deficiënt is, voelt men geen pijn. De zintuigen hebben veel prikkels nodig voordat ze iets registreren. Als de Po juist hyperalert is, kan men het gevoel hebben dat alles pijn doet. Dan staan de zintuigen erg scherp afgesteld. In de context van hooggevoeligheid en gevoeligheid voor prikkels kan Metaal ons dus veel vertellen. 

Het Hout element is ook gerelateerd aan grenzen. Bij Hout is de energie altijd naar buiten gericht. Hout heeft te maken met onze zelfexpressie, maar ook ons aanpassingsvermogen en onze ontvankelijkheid voor anderen. Met andere woorden: de individu in harmonieuze relatie met de groep (als deel van een groter geheel). Hier gaat het meer om 'mijn ruimte' vs. 'de omgeving', de drang om je territorium af te bakenen (of niet). Wat is van mij? Wat is niet van mij? Er is een relatie met de emotie boosheid. Hout dat onder druk staat levert frustratie en woede op, in een poging om de grens te verleggen en ruimte te creëren voor het individu. Als het Hout element in balans is, is er gezonde assertiviteit met duidelijke grenzen.

Het Vuur element gaat over fusie en bereik. Eigenlijk kent Vuur dus (bijna) geen grenzen. Vuur is dat aspect van ons dat samen wil smelten met anderen. Als Vuur uit balans is, kun je het gevoel krijgen dat je alleen bestaat in het contact met anderen. Vuur is ook de manifestatie van puur en niet-gebonden bewustzijn en de totale uiterlijke individuele expressie van de Geest (Shen). Vuur in balans heeft een kracht die ligt in de combinatie van gevoel voor individualiteit en gevoel voor eenheid met anderen.

Het Aarde element is gerelateerd aan positiebepaling ten opzichte van anderen. Waar ben ik? Wat is mijn rol (in relatie tot die ander)? Het spirituele deel van Aarde (Yi) regelt de opname van ideeën en informatie en is bezig met bevatten, verteren en analyseren. Als er te veel voeding, informatie of impulsen binnenkomen (dus ook als de afweer energie van het Metaal element te zwak is) wordt Aarde (de Milt) overbelast. Aarde in balans kan geven en ontvangen in gelijke mate. Als Aarde uit balans is kan men moeite hebben met ontvangen van (bijvoorbeeld) waardering en steun. Dit manifesteert zich vaak als de neiging om te geven en gaat vaak samen met een naar buitengericht masker van gedrag. (Niets voor niets wordt Maag 6 bij de kaak ook het maskerpunt genoemd.) De rol van het Aarde element is ook om te voeden. Maar als je te veel geeft moet er balans komen, waardoor er een zuigende energie ontstaat om de leegte te vullen. Het Aarde element zoekt deze energie dus meestal in het contact met anderen. Aarde die uit balans is kan dus moeite hebben met de grens voelen tussen de eigen behoeftes en die van anderen. 

Als laatste, het Water element. De relatie van dit element met grenzen en gevoeligheid is niet iets wat meteen duidelijk is. Water gaat over tijd, doorzettingsvermogen en wilskracht. Waar kom ik vandaan? Waar ga ik naartoe? Water zorgt voor stimulans, motivatie, en geeft ons de energie en het vermogen om te reageren op stimuli. In levensbedreigende situaties neemt Water over en levert de energie (adrenaline) die nodig is om te overleven. Als Water uit balans is kan er een gevoel ontstaan alsof ons leven continu op het spel staat. Dan bevindt zich het hele lichaam in een constante staat van stress, waar gewone bezigheden ineens als enorme dwingende projecten worden ervaren. Dit kan uiteindelijk een burnout tot gevolg hebben (waar geen activiteit meer mogelijk is). In zekere zin zou je dus kunnen zeggen dat het water element gaat over de grenzen van het menselijke bestaan (geboorte / dood). Maar Water is ook bewegend, stromend, reinigend en meegaand. Als wij de grenzen van ons bestaan accepteren kunnen wij in harmonie leven met dat wat is en kan het leven vrij door ons heen stromen. 

Meer weten?
Carola Beresford-Cooke: Shiatsu in theorie en praktijk
Harriet Beinfield & Efrem Korngold: Basisboek Chinese Geneeswijzen
Giovanni Maciocia / De grondslagen van de Chinese Geneeskunde