De meeste mensen hebben er alles voor over om pijn te vermijden.
Als we te dicht bij een hete kachel of het open haard komen, deinst ons lichaam van nature terug van de hitte om zichzelf te beschermen. Als we struikelen en vallen op straat, of op het moment net voor een auto-ongeluk, zal ons lichaam zich schrapzetten in een poging om het lichaam te beschermen en pijn te vermijden. Het is een natuurlijk instinct, als iets pijn doet willen wij gewoon weg van die pijn.
Het interessante is dat de meesten van ons deze reactie niet alleen bij fysiek bedreigende gebeurtenissen laten zien, maar ook bij denkbeeldige gebeurtenissen (in de toekomst of uit het verleden).
Een klein experimentje ... Sluit je ogen en stel je voor dat je bovenaan een trap staat. Laten we er een lekker lange, harde gepolijste marmeren trap van maken. Voel hoe onverzettelijk hard de stenen onder je voeten zijn. Voel nu hoe je naar voren leunt, totdat je je evenwicht verliest en voorover valt. In slow motion zie je de scherpe kanten van de traptreden dichter en dichter bij komen. Je kunt niets doen om de val te stoppen. Binnen een paar microseconden zal je lichaam op de harde stenen ‘crashen’... Full impact ... NU!
Ik weet niet hoe dat werkt voor jou, maar als ik deze reeks handelingen via mijn lijf voel, beginnen verschillende delen van mijn lichaam zich samen te trekken – mijn buik trekt zich samen, mijn schouders worden gespannen, mijn nek en kaak spieren worden stijf - alles in een poging om de (denkbeeldige!) impact te voorkomen. In mijn fysieke 'werkelijkheid' is niets aan de hand, toch is mijn geest niet in staat om het verschil te voelen, met als gevolg dat mijn lichaam reageert op dezelfde manier alsof ik echt van de trap af val.
Fascinerend, of niet? Zoals je je kunt voorstellen, geldt dit niet alleen voor fysieke pijn , maar ook voor verschillende soorten (ingebeelde of 'echte') emotionele pijn .
De woorden, ‘Ik haat je!' zullen – indien geuit met een intentie van pure woede en haat die past is bij een dergelijke uitroep – een lichamelijke sensatie als gevolg hebben in de persoon die deze woorden ontvangt. Het is gewoonweg fysica. Intuïtief is dit misschien het gemakkelijkst te begrijpen in relatie tot klank. Op dezelfde manier dat je de beat van een goede bas in je lichaam kunt voelen als je het volume genoeg opkrikt, resoneren ook muziek, woorden en andere geluiden in je lichaamsweefsels (of je je daar nu actief bewust van bent of niet).
Niet alleen zal de (hoorbare) klank van de woorden zich door je lichaam verplaatsen, de emotie zal dat ook doen. Alles is energie. Het enige verschil zit in de frequentie (het ‘geluid’) van de emotie, die buiten het bereik van je gehoor ligt.
En dat is alles ! ... Of liever gezegd, dit is hoe het zou kunnen zijn :
Hatelijke woorden worden uitgesproken. Ze bewegen door ons lichaam. We voelen. We gaan verder.
Echter, voor de meesten van ons, is het verhaal lang niet over - omdat we weerstand bieden.
De meeste mensen, waaronder ik, willen eigenlijk geen negatieve emoties voelen. Negatieve emoties voelen ongemakkelijk. Ze voelen slecht . Ze voelen pijnlijk. Of liever gezegd, de meeste mensen associëren negatieve emoties met pijn, lijden en een slecht gevoel in hun gedachten. Net als bij het voorbeeld van de trap – het beeld van pijn in ons hoofd (of het nu 'echt' of ingebeeld is) is de reden dat ons lichaam zich samentrekt. Soms meer, soms minder. Een samengetrokken lijf voelt nooit goed (probeer al je spieren samen te trekken en laat ze allemaal tegelijk los - de ontspannen toestand voelt vast beter).
En de meeste mensen willen zich gewoon goed voelen. Wat is daar mis mee? Nou ja, niets, natuurlijk ... als wij de keuze zouden hebben, zouden wij allemaal kiezen om ons goed te voelen in plaats van slecht. Het probleem is dat het leven gewoon niet altijd goed voelt. Toch zitten de meeste van ons gevangen in uitgebreide strategieën om gevoelens van pijn te vermijden en weestand tegen alles wat niet goed voelt.
Als we te dicht bij een hete kachel of het open haard komen, deinst ons lichaam van nature terug van de hitte om zichzelf te beschermen. Als we struikelen en vallen op straat, of op het moment net voor een auto-ongeluk, zal ons lichaam zich schrapzetten in een poging om het lichaam te beschermen en pijn te vermijden. Het is een natuurlijk instinct, als iets pijn doet willen wij gewoon weg van die pijn.
Het interessante is dat de meesten van ons deze reactie niet alleen bij fysiek bedreigende gebeurtenissen laten zien, maar ook bij denkbeeldige gebeurtenissen (in de toekomst of uit het verleden).
Een klein experimentje ... Sluit je ogen en stel je voor dat je bovenaan een trap staat. Laten we er een lekker lange, harde gepolijste marmeren trap van maken. Voel hoe onverzettelijk hard de stenen onder je voeten zijn. Voel nu hoe je naar voren leunt, totdat je je evenwicht verliest en voorover valt. In slow motion zie je de scherpe kanten van de traptreden dichter en dichter bij komen. Je kunt niets doen om de val te stoppen. Binnen een paar microseconden zal je lichaam op de harde stenen ‘crashen’... Full impact ... NU!
Ik weet niet hoe dat werkt voor jou, maar als ik deze reeks handelingen via mijn lijf voel, beginnen verschillende delen van mijn lichaam zich samen te trekken – mijn buik trekt zich samen, mijn schouders worden gespannen, mijn nek en kaak spieren worden stijf - alles in een poging om de (denkbeeldige!) impact te voorkomen. In mijn fysieke 'werkelijkheid' is niets aan de hand, toch is mijn geest niet in staat om het verschil te voelen, met als gevolg dat mijn lichaam reageert op dezelfde manier alsof ik echt van de trap af val.
Fascinerend, of niet? Zoals je je kunt voorstellen, geldt dit niet alleen voor fysieke pijn , maar ook voor verschillende soorten (ingebeelde of 'echte') emotionele pijn .
De woorden, ‘Ik haat je!' zullen – indien geuit met een intentie van pure woede en haat die past is bij een dergelijke uitroep – een lichamelijke sensatie als gevolg hebben in de persoon die deze woorden ontvangt. Het is gewoonweg fysica. Intuïtief is dit misschien het gemakkelijkst te begrijpen in relatie tot klank. Op dezelfde manier dat je de beat van een goede bas in je lichaam kunt voelen als je het volume genoeg opkrikt, resoneren ook muziek, woorden en andere geluiden in je lichaamsweefsels (of je je daar nu actief bewust van bent of niet).
Niet alleen zal de (hoorbare) klank van de woorden zich door je lichaam verplaatsen, de emotie zal dat ook doen. Alles is energie. Het enige verschil zit in de frequentie (het ‘geluid’) van de emotie, die buiten het bereik van je gehoor ligt.
En dat is alles ! ... Of liever gezegd, dit is hoe het zou kunnen zijn :
Hatelijke woorden worden uitgesproken. Ze bewegen door ons lichaam. We voelen. We gaan verder.
Echter, voor de meesten van ons, is het verhaal lang niet over - omdat we weerstand bieden.
De meeste mensen, waaronder ik, willen eigenlijk geen negatieve emoties voelen. Negatieve emoties voelen ongemakkelijk. Ze voelen slecht . Ze voelen pijnlijk. Of liever gezegd, de meeste mensen associëren negatieve emoties met pijn, lijden en een slecht gevoel in hun gedachten. Net als bij het voorbeeld van de trap – het beeld van pijn in ons hoofd (of het nu 'echt' of ingebeeld is) is de reden dat ons lichaam zich samentrekt. Soms meer, soms minder. Een samengetrokken lijf voelt nooit goed (probeer al je spieren samen te trekken en laat ze allemaal tegelijk los - de ontspannen toestand voelt vast beter).
En de meeste mensen willen zich gewoon goed voelen. Wat is daar mis mee? Nou ja, niets, natuurlijk ... als wij de keuze zouden hebben, zouden wij allemaal kiezen om ons goed te voelen in plaats van slecht. Het probleem is dat het leven gewoon niet altijd goed voelt. Toch zitten de meeste van ons gevangen in uitgebreide strategieën om gevoelens van pijn te vermijden en weestand tegen alles wat niet goed voelt.
Vroeg of laat zullen we allemaal in een situatie belanden die pijnlijk aanvoelt, of het nu over emotionele of fysieke pijn gaat. Meestal gebeurt het eerder vroeger dan later. Vanaf de eerste keer dat onze ouders niet onmiddellijk komen als we huilen, de eerste keer dat we honger hebben en niet meteen melk krijgen, de eerste keer dat we vallen en niet worden getroost, maar worden verteld om ons niet zo aan te stellen, de eerste keer dat wij vol woede met onze voeten op de grond stampen, maar worden verhinderd onze volledige wil uit te drukken door goedbedoelende ouders die ons in plaats daarvan proberen af te leiden. Het overkomt ons allemaal, telkens weer. Dus bouwen we muren om ons heen zodat wij die pijn niet hoeven voelen.
Er zijn veel verschillende systemen die deze muren beschrijven. Een van mijn favorieten is het enneagram. Dit systeem kent negen verschillende verdedigingsmechanieken en strategieën voor het vermijden van pijn.
... Er is een zilveren randje aan elke wolk. Laten we iets leuks gaan doen (7).
... Anderen hebben een probleem, maar ik zeker niet. Ik heb de controle (8).
... Ik heb niet echt iets nodig. Ik moet jou helpen (2).
... Ik moet hier meer over weten (5).
... Ik moet mijn reactie aan passen of dit oplossen om het perfect te maken (1) .
... Er is iets mis met mij, ik ben niet om van te houden (4 ).
... Het is jouw schuld. Ik heb structuur nodig om me veilig te voelen (6).
... Falen is geen optie. Ik kan hier een succes van maken (3).
... Als alles rustig zou zijn zou alles goed zou komen (9).
Mijn voorkeursstrategie is om ‘uit te tunen’ en ‘weg te gaan’. Ik ga in mijn hoofd zitten (ofwel in een dromerige afwezigheid (9) of in het analyseren van mijn gevoel (5)) of ik vertrek volledig uit mijn lichaam (9). Want als ik hier niet echt ben, kan ik geen pijn voelen (en ook geen echt geluk, maar ja, dat is dan maar de prijs dat betaald moet worden). Een andere favoriet van mij is om mezelf te troosten en te verdoven met eten , chocolade, tv... of iets anders dat me een gevoel van 'volheid' geeft (9) – zodat ik niet daadwerkelijk de leegte in mij hoef te voelen.
Dit heeft redelijk goed gewerkt voor mij de afgelopen 40 jaar (NB: de woorden 'redelijk goed' zijn nog zo’n 9-strategie: 'Het is goed (genoeg) zoals het is…'). Begrijp me niet verkeerd - afweermechanismen zijn een noodzakelijk onderdeel van het leven van de meeste kinderen. En ja , een gezond gevoel van angst is handig wanneer je aan de rand van de afgrond staat. Maar ... Ik ben 40 jaar oud . Heb ik echt nog steeds al deze strategieën nodig? En een andere vraag: wat zijn de werkelijke kosten van deze beschermingsstrategieën?
De afgelopen maanden is een nogal turbulente periode geweest voor mij, met name in relatie tot mijn (ego-)strategieën. Hoewel ik al 10 jaar lang met het enneagram werk, heb ik nooit echt geloofd dat het mogelijk was om deze mechanismen te overstijgen. Wij hebben immers een ego nodig om met anderen te kunnen communiceren. Zelfs bij mensen die duidelijk hoger op de spirituele ladder staan (guru's en dergelijke) , zijn verschillende enneatypische gedragingen nog steeds herkenbaar.
Uiteraard heb ik nog steeds niet al mijn mechanismen overstegen. Ik voel wel meer dan ooit tevoren dat er iets verandert. Voor mij waren er twee belangrijke sleutels nodig om dingen daadwerkelijk te willen veranderen: 1) volledig zien en aanvaarden dat mijn verdedigingsmechanieken nog steeds erg actief zijn op een onbewust niveau, en 2) het besef hoeveel mijn beschermingsstrategieën mij echt kosten.
In mijn geval zijn het verdwijnen uit mijn lijf en mezelf verdoven (om maar niet volledig te hoeven voelen) de grootste energie-dieven van mijn leven. Ik dacht dat ik gewoon weinig energie had en heel voorzichtig moest zijn met mijn lichaam, in mijn activiteiten, hoe veel ik deed en met wie ik omging. Hoe verbaasd was ik toen ik erachter kwam dat hoe meer ik actief deelneem aan mijn leven, hoe meer lichaamsoefeningen ik doe, hoe meer ik me verbind met de woede die ik voel van binnen - hoe meer energiek ik word, hoe meer levend ik me voel en hoe meer vrij ik me voel om mezelf te zijn. En paradoxaal genoeg - hoe meer ik negatieve emoties en pijn in mijn systeem toelaat door aanwezig te blijven, ongeacht wat zich aandient - hoe beter ik me voel.
Ga dus nog eens kijken naar de lijst van de pijn vermijdingsstrategieën hierboven. Het zou zomaar kunnen dat je jezelf herkent in een of twee van deze typische gedragingen... en vraag jezelf hoeveel je weerstand en afweer tegen pijn je eigenlijk kost?
Is het de prijs waard?
Er zijn veel verschillende systemen die deze muren beschrijven. Een van mijn favorieten is het enneagram. Dit systeem kent negen verschillende verdedigingsmechanieken en strategieën voor het vermijden van pijn.
... Er is een zilveren randje aan elke wolk. Laten we iets leuks gaan doen (7).
... Anderen hebben een probleem, maar ik zeker niet. Ik heb de controle (8).
... Ik heb niet echt iets nodig. Ik moet jou helpen (2).
... Ik moet hier meer over weten (5).
... Ik moet mijn reactie aan passen of dit oplossen om het perfect te maken (1) .
... Er is iets mis met mij, ik ben niet om van te houden (4 ).
... Het is jouw schuld. Ik heb structuur nodig om me veilig te voelen (6).
... Falen is geen optie. Ik kan hier een succes van maken (3).
... Als alles rustig zou zijn zou alles goed zou komen (9).
Mijn voorkeursstrategie is om ‘uit te tunen’ en ‘weg te gaan’. Ik ga in mijn hoofd zitten (ofwel in een dromerige afwezigheid (9) of in het analyseren van mijn gevoel (5)) of ik vertrek volledig uit mijn lichaam (9). Want als ik hier niet echt ben, kan ik geen pijn voelen (en ook geen echt geluk, maar ja, dat is dan maar de prijs dat betaald moet worden). Een andere favoriet van mij is om mezelf te troosten en te verdoven met eten , chocolade, tv... of iets anders dat me een gevoel van 'volheid' geeft (9) – zodat ik niet daadwerkelijk de leegte in mij hoef te voelen.
Dit heeft redelijk goed gewerkt voor mij de afgelopen 40 jaar (NB: de woorden 'redelijk goed' zijn nog zo’n 9-strategie: 'Het is goed (genoeg) zoals het is…'). Begrijp me niet verkeerd - afweermechanismen zijn een noodzakelijk onderdeel van het leven van de meeste kinderen. En ja , een gezond gevoel van angst is handig wanneer je aan de rand van de afgrond staat. Maar ... Ik ben 40 jaar oud . Heb ik echt nog steeds al deze strategieën nodig? En een andere vraag: wat zijn de werkelijke kosten van deze beschermingsstrategieën?
De afgelopen maanden is een nogal turbulente periode geweest voor mij, met name in relatie tot mijn (ego-)strategieën. Hoewel ik al 10 jaar lang met het enneagram werk, heb ik nooit echt geloofd dat het mogelijk was om deze mechanismen te overstijgen. Wij hebben immers een ego nodig om met anderen te kunnen communiceren. Zelfs bij mensen die duidelijk hoger op de spirituele ladder staan (guru's en dergelijke) , zijn verschillende enneatypische gedragingen nog steeds herkenbaar.
Uiteraard heb ik nog steeds niet al mijn mechanismen overstegen. Ik voel wel meer dan ooit tevoren dat er iets verandert. Voor mij waren er twee belangrijke sleutels nodig om dingen daadwerkelijk te willen veranderen: 1) volledig zien en aanvaarden dat mijn verdedigingsmechanieken nog steeds erg actief zijn op een onbewust niveau, en 2) het besef hoeveel mijn beschermingsstrategieën mij echt kosten.
In mijn geval zijn het verdwijnen uit mijn lijf en mezelf verdoven (om maar niet volledig te hoeven voelen) de grootste energie-dieven van mijn leven. Ik dacht dat ik gewoon weinig energie had en heel voorzichtig moest zijn met mijn lichaam, in mijn activiteiten, hoe veel ik deed en met wie ik omging. Hoe verbaasd was ik toen ik erachter kwam dat hoe meer ik actief deelneem aan mijn leven, hoe meer lichaamsoefeningen ik doe, hoe meer ik me verbind met de woede die ik voel van binnen - hoe meer energiek ik word, hoe meer levend ik me voel en hoe meer vrij ik me voel om mezelf te zijn. En paradoxaal genoeg - hoe meer ik negatieve emoties en pijn in mijn systeem toelaat door aanwezig te blijven, ongeacht wat zich aandient - hoe beter ik me voel.
Ga dus nog eens kijken naar de lijst van de pijn vermijdingsstrategieën hierboven. Het zou zomaar kunnen dat je jezelf herkent in een of twee van deze typische gedragingen... en vraag jezelf hoeveel je weerstand en afweer tegen pijn je eigenlijk kost?
Is het de prijs waard?
RSS Feed
