Alles in dit universum, inclusief de seizoenen, kunnen ingedeeld worden volgens de 5 elementen: Hout, Vuur, Aarde, Metaal en Water. Zoals gebruikelijk in De Traditionele Chinese Geneeskunde (TCG) is het mogelijk om dit op verschillende manieren te doen. Met name het Aarde element vervult en dubbele functie. Vandaag kijken wij naar de seizoenen in de Moeder-kind cyclus (zie figuur).

Het uitgangspunt is en blijft altijd de verhouding tussen Yin en Yang. Yin vormt de kern en staat voor alles wat dalend, condenserend en inwendig is. Yang ligt aan de oppervlakte en is opstijgend, verspreidend en uitwendig. Yin en Yang gaan continu in elkaar over en de 5 elementen kunnen ingedeeld worden op basis van hun plek in dit continuüm.

Als wij de genererende cyclus van de 5 elementen (Sheng Tuan) oftewel de moeder-kind cyclus als uitgangspunt nemen, volgen alle 5 elementen elkaar in de bovengenoemde volgorde in  een cyclus van toenemende en afnemende Yang en Yin.

Als wij beginnen bij het Hout element staat dit element voor groei, geboorte en expansieve levenskracht. Dit komt dus overeen met groeiende Yang energie en de lente als seizoen. Na de lente komt de zomer wat in het teken staat van het Vuur element. Vuur staat voor licht, hitte en voltooiing. De energie van Vuur stijgt omhoog en geeft het maximum aan Yang energie aan.

De energie van het Aarde element heeft een draaiende beweging en staat voor rust, stilte en overgang. Zo correspondeert in de moeder-kind cyclus het Aarde element met de nazomer, en periode dat de overgang naar de Yinne herfst makkelijker maakt.

De herfst is het seizoen van het groeiende Yin en het Metaal element. Metaal staat voor waarde, geleidingsvermogen en precisie. De energie gaat steeds meer naar binnen. Uiteindelijk komt met de winter het maximum aan Yin energie. Dit komt overeen met het Water element. Water is de basis van het leven, en staat ook voor diepte, reiniging en (wils)kracht. De energie gaat omlaag, trekt zich helemaal naar binnen en slaapt in voorbereiding op de geboorte van de lente.

Elk seizoen correspondeert ook met een bepaald klimaat. In voorafgaande blogs heb ik al het een en ander hierover verteld. De lente correspondeert met Wind. Wind is grillig en veroorzaakt symptomen die zich telkens weer verplaatsen. Wind heeft de neiging om andere klimaten mee op sleeptouw te nemen en dat gebeurt ook regelmatig in het voorjaar (zoals bij de diverse symptomen van verkoudheden). Het klimaat van de zomer is Hitte. Hoewel de meeste van ons op deze toch relatief noordelijke breedtegraden genieten van warmte, kan het soms te veel worden. Al helemaal met vakanties naar warmere landen, zoals bij een pijnlijk verbrande rode huid na het zonnen of bij een zonnesteek.

En dan hebben wij de nazomer. Het klimaat dat hierbij hoort is Damp en Vocht. Net zoals de energie van Aarde in cirkels ronddraait zijn is Damp zwaar, sloom en moeilijk te bewegen. Denk aan overgewicht, of het gevoel van een vochtige nazomerdag als het bijna gaat onweren.

Het klimaat dat bij de herfst hoort is Droogte. Nu associëren wij vaak de herfst met regen. Meestal komt dit overeen met het late najaar in november, wat volgens de TCG al bij de winter hoort (en het Water element). Wat mij opvalt is dat ik eind augustus altijd de neiging heb om droge vingers te krijgen en dan met name de duim en wijsvingers, waar ‘toevallig’ ook de Long en Dikke darm meridianen lopen van het Metaal element. Als laatste, hoort bij de Winter het klimaat Koude. Dit kan zich onder andere uitdrukken in een kouwelijk gevoel, bleekheid en lage energie.

En zo zijn we naar het einde gekomen van de blog van vandaag. Ik hoop dat je weer meer inzicht hebt gekregen in hoe de 5 elementen werken welke invloed de seizoenen op ons (kunnen) hebben. Volgende keer volgt een  blog over de seizoenen in de kosmologische cyclus (assenkruis opstelling), waarbij Aarde een centrale rol heeft als overgangselement tussen alle seizoenen in.

Met dank aan:
Harriet Beinfield & Efrem Korngold: Basisboek Chinese Geneeswijzen.
Carola Beresford-Cooke: Shiatsu in theorie en praktijk.

Ikzelf heb de eerste 30 jaar van mijn leven nooit aan mijn adem gedacht. Behalve als het even niet goed ging. Zoals toen ik na 1500 m hardlopen hijgend op de grond lag met een gevoel van vuur in mijn longen (nee ik ben nooit het hardloop-type geweest). Of als ik snotverkouden wakker werd met een zere keel en vocht in de longen, en elke ademhaling voelde alsof ik onder water moest inademen. Dan viel het ineens op dat mijn adem het toch niet meer als vanzelf deed. Maar zodra ik er geen last meer van had, dacht ik er ook niet aan.

En dat is in principe goed ook want onze adem regelt zich eigenlijk helemaal zelf. Kijk maar naar een kind – die hoef je echt niet te leren hoe hij of zij ‘beter’ moet ademen. Alleen is het wel zo dat velen van ons als volwassenen de neiging hebben om te vergeten hoe het is om ‘normaal’ te ademen. (Lees hier meer over het effect van emoties op de ademhaling). Wat kun je doen om op een ontspannen en natuurlijke manier lucht naar binnen en buiten te verwerken en zodoende meer intens in contact te zijn met het leven en wie je werkelijk bent?

Hier een makkelijke, veilige oefening die je kunt gebruiken om een ontspannen adempatroon te vinden. Alles draait om ontspanning en minimale inspanning. Ga liggen op de rug en leg een kussen onder je knieën zodat je bekken kan ontspannen. (Later kun de oefening ook zittend of staand doen, maar de eerste keer is het makkelijker om goed te ontspannen als je ligt).

1. Adem eest een paar keer in en uit zoals je dat normaal zou doen. Leg dan je handen op je borst en adem in (door de neus), hoog in de borstkas. Probeer je handen weg te drukken met de adem. Je schouders zijn ontspannen. Adem dan weer uit (door de mond) en druk heel rustig de laatste adem uit met de handen. Herhaal 3 keer.

2. Leg dan je handen bij je flanken. Probeer nu alleen in te ademen in je flanken, maak jezelf heel breed, en druk je handen weg met je adem. Je schouders blijven ontspannen. Laat de adem weer uitstromen en druk nog de laatste restjes uit met je handen. Herhaal 3 keer.

3. Leg je handen op de buik en probeer de handen weg te drukken met je adem. Je gebruikt geen spierkracht en de borst gaat niet mee omhoog. Adem uit en druk nog de laatste restjes adem uit met je handen. Herhaal drie keer.

4. Ga diep inademen, vul jezelf helemaal op met lucht van onder in de buik naar boven in de borstkas. De schouders blijven ontspannen! Adem dan uit totdat je voelt dat je helemaal leeg bent. Herhaal drie keer.

5. Bij de laatste uitademing wacht je rustig af totdat je helemaal ‘leeg’ bent. Als het goed is, komt er dan een moment van stilte, en soort vacuüm. Wacht met inademen totdat je werkelijk de impuls voelt van binnenin. Ik voel zelf de impuls bij mijn onderste ribben die naar buiten ‘willen’ en de diafragma die naar beneden drukt. Hierdoor stroomt de lucht in via mijn neus en luchtpijp naar mijn bronchiën en mijn longen, totdat mijn hele borstkas breed en groot is en gevuld is met lucht. Mijn schouders zijn ontspannen. Ik doe niets! Mijn instinctieve lichaam weet wat het moet doen. Adem dan weer een aantal keer bewust uit en in en uit, luisterend naar binnen naar hoe jou lichaam wil ademen. Voel het verschil met voor en na.

Ik hoor graag je ervaring van deze oefening! Aanvullingen en verbetersuggesties zijn natuurlijk ook altijd welkom!

Het licht verdwijnt elke dag steeds meer. De bladeren van de bomen worden geel, rood en bruin, verliezen hun vocht en vallen verschrompeld naar de grond. Dorre, ritselende blaadjes zwerven met de herfstwinden mee. En dan al die grijze, regenachtige dagen. Al zou je het soms wel willen – er is geen ontkomen aan…na de zomer komt de herfst, elk jaar weer.

Volgens de Chinese filosofie kan alles in het heelal onderverdeeld worden in 5 elementen: Hout, Vuur, Aarde, Metaal en Water. Elk element staat voor verschillende aspecten van het leven, het menselijke lichaam & psyche en de natuur. Zo hoort ook elk seizoen bij een bepaald element - de herfst hoort bij het element Metaal. Fenomenen die met elkaar corresponderen, oftewel op elkaar lijken, worden tot hetzelfde element gerekend. Bij Metaal hoort, behalve het seizoen herfst, bijvoorbeeld ook de binnengaande beweging, droogte, de neus, de huid, de longen, de dikke darm en de emotie verdriet.

De 5 elementen voeden en controleren elkaar volgens de wetten van de natuur. Dat Hout Vuur voedt, is intuïtief heel goed te begrijpen. Op dezelfde manier voedt de Aarde het Metaal element - denk aan mineralen die in de grond ‘geboren’ worden.

Op dit moment is het herfst, de tijd van Metaal en daardoor ook van de Longen. Het is dus een mooie tijd om aandacht te besteden aan je ademhaling. Een rustige, diepe ademhaling is een teken van gezonde Metaal energie. Als je Metaal element gezond is, kan je makkelijk het oude loslaten, het leven accepteren zoals het is en open blijven voor nieuwe ervaringen. Moeite met loslaten en de controle willen houden kan een teken zijn van een zwak Metaal element. Onderdrukt of overmatig verdriet is een belangrijke oorzaak dat het Metaal element doet verzwakken. Vaak gaat dit gepaard met een oppervlakkige ademhaling.

Omdat de Longen en de ademhaling belangrijk zijn voor onze ‘afweer-energie’ is een sterke Longenergie ook essentieel voor een goed werkend immuunsysteem. Een frisse herfstwandeling  in de natuur stimuleert de Longenergie en helpt om het Metaal element te versterken. Je kunt de Longen ook voeden door te zingen. Niet alleen stimuleert het de Longen direct op een fysieke manier. Zingen stimuleert energetisch het Aarde element en heeft dus ook een indirecte werking op Metaal omdat Aarde de moeder (het voedende element) van Metaal is. 

De natuurlijke energie van Metaal is naar binnen gericht. De neiging is om zich terug te trekken, naar binnen te gaan. Bij het zingen kun je je niet terugtrekken, maar geef je expressie aan jezelf en je gevoel. Het ene sluit het ander echter niet uit. De herfst kan juist de tijd zijn om expressie te vinden voor je melancholie, droevige kanten of innerlijk verdriet - en hierdoor je adem bevrijden, zodat deze (nog) beter gaat stromen. En vind je het allemaal te treurig en somber worden - dan is ‘I’m singing in the rain’ misschien wel de oplossing voor jou!