Wij hebben dit jaar een exceptioneel warme winter gehad. De temperatuur bleef maar boven de nul hangen. Geen vlokje sneeuw. Nu, in de eerste week van februari, schijnt de zon in een helderblauwe hemel, vogels zingen, de eerste bloembollen zijn al gaan bloeien. Geweldig toch? Geen donkere, koude winter – geef mij maar al die voorjaarsenergie, hoe meer, hoe beter…

Toch ben ik niet zo gecharmeerd… Het begon zo’n twee weken geleden. Uit het niets begon mijn lichaam gespannen te voelen. Ineens werden mijn spieren veel sneller vermoeid dan voorheen, mijn pezen voelde strak aan, veel meer kleine blessures na dezelfde lichaamsoefeningen die ik al maanden - zonder er last van te krijgen - doe. 

Mijn hoofd zit vol met creatieve plannen en ideeën, wat in eerste instantie natuurlijk geweldig lijkt. Toch heb ik veel moeite met iets voor elkaar te krijgen. De lijst met dingen die gedaan moeten worden groeit met het uur, maar ik kan bijna niets afstrepen. Het is bijna alsof het hele universum zijn best doet om ervoor te zorgen dat ik geen enkele taak af kan ronden…. Of ik kan me niet concentreren, of ik ben afhankelijk van input van buitenaf, die er op een of ander manier gewoon niet komt. Ik voel me overdonderd door alle dingen die ik moet (lees: denk  te moeten) doen… tot het punt waar ik in een staat van verlamming naar mijn lijst zit te staren – of uit ellende gewoon op FaceBook ga surfen, om in ieder geval ergens mee bezig te zijn.

Ik ben ook bang dat al deze zaken mijn humeur ook niet ten goede komen. De laatste maanden heb ik best wat werk gedaan om mijn onderdrukte woede te leren uiten. De kussens in mijn praktijkkamer zijn inmiddels gegarandeerd stofvrij – elke dag een pak slaag met een bezemsteel doet wonderen wat dat betreft. Het werd al iets rustiger. Nu niet meer – deze dagen ben ik bang dat mijn stok zal breken als de huidige trend doorzet. Grote frustratie. Ik voel me, zoals ik me voorstel dat een hogedrukpan zich moet voelen – de hoeveelheid stoom bouwt zich steeds meer op… tot de onvermijdelijke explosie.

En als ik heb goed heb begrepen, ben ik niet de enige…

Wat is er aan de hand? Hier een van mijn hypothesen…

In de Chinese filosofie wordt de wereld onderverdeeld in vijf elementen: Water, Hout, Vuur, Aarde en Metaal. Het is intuïtief makkelijk te begrijpen dat deze elkaar voeden (Water voedt Hout, Hout voedt Vuur enz.). Daarnaast correspondeert Water met de winter en Hout met het voorjaar. De overgang van winter (Water) naar voorjaar (Hout) is energetisch gezien de meest extreme transitie, omdat wij van maximum Yin (winter, stil, koud, hard) naar de explosieve Yang groei-energie van het voorjaar gaan (denk aan onkruid dat door het asfalt heen groeit). Deze heftige omslag is ook waarom veel mensen zo moe zijn in de lente. (Lees hier de blog over de seizoenen in de 5 elementen cyclus).

Wat is er nu dus gaande? Wij hebben een extreem korte en warme winter achter de rug. Dat betekent dat het Water element (te) weinig tijd heeft gehad om zich op te laden. Ineens, en veel te vroeg, komt de groei-energie van Hout binnen in ons systeem. Deze overgang is al moeilijk onder gunstige omstandigheden, laat staan na deze winter. Geen wonder dus als er wat groeipijnen zijn in de vorm van strakheid en stugge pezen (weefsel van Hout), creatieve buien en veel plannen (taak van de Lever, orgaan van Hout), explosieve, gefrustreerde gevoelens en woede (emotie van Hout). (Lees hier meer over het Hout element in het lichaam).

Wat kun je doen als je een iets minder makkelijke tijd hebt tijdens deze transitie? 

• Neem genoeg rust, eis niet te veel van jezelf, laat jezelf lekker gemasseerd worden, doe je voordeel met Shiatsu of acupunctuur… Het zijn allemaal goede manieren om het Water element alsnog te voeden. 
• Als je moeite hebt met overmatige frustratie of boosheid, kan ik 5-10 minuten ‘anger work’ echt aanraden! Als je het goed doet, voel jij je erna even helemaal lekker uitgeput en duidelijk rustiger. 
  
• Geniet van je creativiteit, probeer nieuwe manieren om er uiting aan te geven en als het te veel is, deel dan grotere projecten op in kleinere stukjes. Zoals ik aan het doen ben, op dit moment. Ik hoef niet elke marketing taak dat ik voor het hele jaar kan bedenken uit te voeren binnen een week. Een blog is genoeg… voor nu. 
  

Grenzen en gevoeligheid zijn thema’s die mij nogal bezig houden. De neiging om samen te smelten met de omgeving is bijna belachelijk sterk aanwezig in mijn systeem. Mijn persoonlijke grenzen zijn (op zijn zachtst gezegd) vaag. Regelmatig vraag ik me af: is dit van mij of van iets of iemand anders? Waar eindig ik en begint de ander? Vandaag een onderzoekje naar wat de Vijf elementen uit de Chinese filosofie mij hierover kunnen leren.

Eerst even kijken naar de kracht, dimensie en existentiële en spirituele energie per element. 

• De kracht van het Hout element is uitbreiding. Hout is bezig met richting, doelen en strategieën. Wat te doen? Hoe het te doen? De spirituele energie van Hout (Hun) gaat over de rol van de individu in het groter geheel. 
  
• De kracht van het Vuur element is fusie. Het gaat om ruimte en dimensie. Hoe groot is mijn bereik? Spiritueel staat Vuur (Shen) voor pure, niet verbonden gewaar zijn. 
  
• Het Aarde element draait om matiging. De focus ligt op oriëntatie, plaats in tijd en ruimte. Waar ben ik? Wat is mijn rol? De spirituele taak van Aarde (Yi) gaat over ideeën en intellect. 
  
• Het Metaal element trekt zich samen, is op zoek naar vorm. Metaal definieert grenzen: Wie ben ik? Wie ben ik niet? Spiritueel gezien gaat Metaal (Po) over onze zintuigen, lichamelijke gevoelens en vermogen om te reageren op de omgeving. 
  
• De kracht van Water is consolidatie (samenvoegen). Water gaat over tijd: oorsprong en bestemming. Wat is mijn verleden? Wat is mijn toekomst? De spirituele energie van Water (Zhi) is de wil om te overleven, maar ook om de natuurlijke gang van zaken te accepteren, in harmonie te leven met wat er gebeurt. 
  

De twee meest voor de hand liggende elementen die over grenzen gaan zijn dus Metaal (lichamelijke grenzen) en Hout (de individu en de omgeving). Vuur heeft een duidelijke relatie met samensmelten (dus geen grenzen). Aarde heeft te maken met positie (ook in relatie met anderen). Water lijkt het meest samen te hangen met de grenzen van het bestaan zelf.

Het Metaal element hangt duidelijk samen met onze grenzen en afweer. De huid hoort bij Metaal. Die scheidt ons van de omgeving en vertelt ons over de grenzen van ons fysieke lichaam zijn. Wat is binnen, wat is buiten? Een zwakke afweer energie (taak van Metaal) betekent dat invloeden of gevoelens van anderen makkelijk binnen kunnen komen. De Dikke darm hoort ook bij Metaal en helpt ons ondermeer het onderscheid te maken o.a. tussen nuttig en waardeloos, en ‘zelf’ en ‘niet zelf’. Als de energie zwak is, kan het dus moeilijk zijn om een verschil te voelen tussen ‘mij’ en ‘jou’, of wordt het lichaam vervuild door ‘waardeloze troep’ (afvalstoffen) waardoor het nog moeilijker is om te helder te voelen. Als de Po (spirituele essentie van Metaal) deficiënt is, voelt men geen pijn. De zintuigen hebben veel prikkels nodig voordat ze iets registreren. Als de Po juist hyperalert is, kan men het gevoel hebben dat alles pijn doet. Dan staan de zintuigen erg scherp afgesteld. In de context van hooggevoeligheid en gevoeligheid voor prikkels kan Metaal ons dus veel vertellen. 

Het Hout element is ook gerelateerd aan grenzen. Bij Hout is de energie altijd naar buiten gericht. Hout heeft te maken met onze zelfexpressie, maar ook ons aanpassingsvermogen en onze ontvankelijkheid voor anderen. Met andere woorden: de individu in harmonieuze relatie met de groep (als deel van een groter geheel). Hier gaat het meer om 'mijn ruimte' vs. 'de omgeving', de drang om je territorium af te bakenen (of niet). Wat is van mij? Wat is niet van mij? Er is een relatie met de emotie boosheid. Hout dat onder druk staat levert frustratie en woede op, in een poging om de grens te verleggen en ruimte te creëren voor het individu. Als het Hout element in balans is, is er gezonde assertiviteit met duidelijke grenzen.

Het Vuur element gaat over fusie en bereik. Eigenlijk kent Vuur dus (bijna) geen grenzen. Vuur is dat aspect van ons dat samen wil smelten met anderen. Als Vuur uit balans is, kun je het gevoel krijgen dat je alleen bestaat in het contact met anderen. Vuur is ook de manifestatie van puur en niet-gebonden bewustzijn en de totale uiterlijke individuele expressie van de Geest (Shen). Vuur in balans heeft een kracht die ligt in de combinatie van gevoel voor individualiteit en gevoel voor eenheid met anderen.

Het Aarde element is gerelateerd aan positiebepaling ten opzichte van anderen. Waar ben ik? Wat is mijn rol (in relatie tot die ander)? Het spirituele deel van Aarde (Yi) regelt de opname van ideeën en informatie en is bezig met bevatten, verteren en analyseren. Als er te veel voeding, informatie of impulsen binnenkomen (dus ook als de afweer energie van het Metaal element te zwak is) wordt Aarde (de Milt) overbelast. Aarde in balans kan geven en ontvangen in gelijke mate. Als Aarde uit balans is kan men moeite hebben met ontvangen van (bijvoorbeeld) waardering en steun. Dit manifesteert zich vaak als de neiging om te geven en gaat vaak samen met een naar buitengericht masker van gedrag. (Niets voor niets wordt Maag 6 bij de kaak ook het maskerpunt genoemd.) De rol van het Aarde element is ook om te voeden. Maar als je te veel geeft moet er balans komen, waardoor er een zuigende energie ontstaat om de leegte te vullen. Het Aarde element zoekt deze energie dus meestal in het contact met anderen. Aarde die uit balans is kan dus moeite hebben met de grens voelen tussen de eigen behoeftes en die van anderen. 

Als laatste, het Water element. De relatie van dit element met grenzen en gevoeligheid is niet iets wat meteen duidelijk is. Water gaat over tijd, doorzettingsvermogen en wilskracht. Waar kom ik vandaan? Waar ga ik naartoe? Water zorgt voor stimulans, motivatie, en geeft ons de energie en het vermogen om te reageren op stimuli. In levensbedreigende situaties neemt Water over en levert de energie (adrenaline) die nodig is om te overleven. Als Water uit balans is kan er een gevoel ontstaan alsof ons leven continu op het spel staat. Dan bevindt zich het hele lichaam in een constante staat van stress, waar gewone bezigheden ineens als enorme dwingende projecten worden ervaren. Dit kan uiteindelijk een burnout tot gevolg hebben (waar geen activiteit meer mogelijk is). In zekere zin zou je dus kunnen zeggen dat het water element gaat over de grenzen van het menselijke bestaan (geboorte / dood). Maar Water is ook bewegend, stromend, reinigend en meegaand. Als wij de grenzen van ons bestaan accepteren kunnen wij in harmonie leven met dat wat is en kan het leven vrij door ons heen stromen. 

Meer weten?
Carola Beresford-Cooke: Shiatsu in theorie en praktijk
Harriet Beinfield & Efrem Korngold: Basisboek Chinese Geneeswijzen
Giovanni Maciocia / De grondslagen van de Chinese Geneeskunde

Het Aarde element staat nog steeds in focus. Vorige week heb ik verteld over de relatie tussen lichaamsbewustzijn, denken en bezorgdheid. Vandaag wil ik de fysieke functies van het Aarde element in het lichaam verder uitdiepen. Even ter herinnering: het Aarde element correspondeert in het lichaam met de organen Milt en Maag, de spieren of het vlees als weefsel, de zoete smaak en de mond als zintuig.

In de Traditionele Chinese Geneeskunde (TCG) controleert het Aarde element de hele spijsvertering. De spijsvertering begint in de mond, het zintuig van Aarde. Als baby maken wij contact met de buitenwereld via de mond, en ontvangen wij ons gevoel van veiligheid vaak via het opnemen van voeding. Psychologisch gezien kan men (voor een deel) blijven hangen in deze orale fase. Dit kan zich o.a. uiten als diverse eetverslavingen. Maar ook de zuigende beweging en het gevoel bij het roken houdt vaak verband met een Aarde. Daarnaast kan een Aarde disbalans mondproblemen veroorzaken: denk aan bloedend tandvlees of aften.

De organen Milt en Maag horen ook bij het Aarde element. De belangrijkste functie van deze organen is de zogenaamde transport en transformatie. De Milt en de Maag zetten voeding om in Qi, Bloed en Vloeistoffen en verspreiden deze door het lichaam.

Een zwakke Milt- of Maag-Qi kan resulteren in: gebrek aan eetlust, vermoeidheid na het eten, gespannen buik na de maaltijd, buikpijn of problemen met de stoelgang (constipatie of juist losse ontlasting). Ook kan er sprake zijn van lichamelijke vermoeidheid (vooral in de ochtend) of vermoeide ledematen en spieren.

Als de aanmaak naar Bloed niet soepel verloopt kan men last krijgen van bloedarmoede, hartkloppingen of slapeloosheid. Hier werkt het Aarde element ook samen met Vuur en het Hart. Als de Milt het Bloed niet meer goed in de vaten kan houden kan men bijvoorbeeld makkelijk blauwe plekken krijgen, kapotte haarvaten en spataderen of bloedneuzen.

Samen met de Nier, Blaas en Longen zorgen de Maag en Milt voor de balans van Vloeistoffen in het lichaam. De Maag en de Milt zijn verantwoordelijk voor de viscositeit van het Bloed, smering van gewrichten, de dichtheid van spieren en vlees en de totale massa van het lichaam. Met name de Milt is echter zelf kwetsbaar voor vocht. Als de balans van Vloeistoffen verstoord raakt ontstaat er intern Vocht, Damp of Slijm. Dit kan o.a. de vorm nemen van overgewicht, cellulitis, stijve of opgezwollen gewrichten, buik of lymfeklieren, diverse´kleverige’ afscheidingen van neus en keel, gevoelloosheid, of zelfs hallucinaties (als de Damp het Hart gaat verstoren) enz.

Dit zijn maar een aantal voorbeelden van lichamelijke signalen die kunnen duiden op een zwak Aarde element. Het zal in ieder geval duidelijk zijn dat dit element en dus de Milt en Maag en centrale rol spelen bij vele gezondheidsklachten.

Stel, je herkent jezelf en wil je Aarde element versterken. Wat kun je doen? In mijn vorige blog heb ik al een aantal suggesties gedaan met betrekking tot lichaamsbewustzijn en –oefeningen. De tweede grote ingang is eten.

Nu is het zo dat het Aarde element gestimuleerd wordt door de zoete smaak. Dit betekent dat zoet goed is voor Aarde. Maar voordat je gaat juichen – neen, koekjes, frisdrank en chocola gaan je Milt niet versterken. Erger nog, te veel (geraffineerde) suiker put juist de Miltenergie uit. Jammer, hè?  En dat terwijl een zwak Aarde element juist de trek in zoet toe doet nemen. Dus wat dan wel?

De zoete smaak die de Aarde versterkt is de natuurlijke zoetigheid bijvoorbeeld van veel granen, zoals gierst, maïs, haver en rijst en oranjegele groenten zoals wortels en pompoen of (gedroogde) vruchten(sappen). Een matige hoeveelheid rundvlees en kip is ook goed voor de aanmaak van Bloed.

Veel producten die vanuit de visie van meerdere huidige diëten heel goed zouden zijn, zijn vanuit de visie van de TCG minder goed voor de Milt energie, in ieder geval in grote hoeveelheden. Het gaat hier om voedingsmiddelen die te verkoelend zijn of te veel Dampvorming als gevolg hebben. Om een paar ervan te noemen: te veel rauwkost, zuidvruchten zoals bananen en kiwi’s, te veel melk, room en kaas en natuurlijk alle geraffineerde producten zoals suiker, bloem, kant- en klaarproducten enz. Wat de precieze uitwerking is, hangt natuurlijk af van je constitutie. Dus mocht je je aangetrokken voelen tot een nieuwe manier van eten, laat je alsjeblieft goed voorlichten*.

Wat in ieder geval altijd kan is de magnetron meteen de deur uit doen. Het enige nut van dat apparaat is om een pittenkussen op te kunnen warmen. Serieus – uit de magnetron eten is echt de snelste manier om je eten Qi-loos te maken en daarmee je Aarde energie uit te putten. Ik spreek uit eigen ervaring. Als je me niet gelooft, probeer het zelf uit – eet eerst een week pap / havermout uit de magnetron als ontbijt en de daaropvolgende week pap gemaakt op het fornuis. Wedden dat je een verschil voelt?

Met dank aan:
Carola Beresford-Cooke: Shiatsu in theorie en praktijk
Harriet Beinfield & Efrem Korngold: Basisboek Chinese Geneeswijzen
Giovanni Maciocia: De grondslagen van de Chinese Geneeskunde
* Barbara Temelie: Voeding volgens de vijf elementen
* http://www.innerned.org/voeding1.html

Hier zit ik dan achter mijn computer met de intentie om een blog te schrijven over het Aarde  element. Maar ik kom niet verder… mijn gedachten blijven maar ronddraaien in mijn hoofd. Ik begin te schrijven, kom twee zinnen verder en merk dat ik daarna elke keer alles wis en opnieuw begin. Zal geen toeval zijn… de  ronddraaiende beweging is namelijk kenmerkend voor het Aarde element. Dus, als ik me ermee verbind kom ik snel in die energie terecht.

Wat dan wel helpt is om naar mijn lichaam toe te gaan. Ik druk mijn voeten stevig de grond in. Ik voel mijn billen wegzakken in de stoel. Ik voel mijn rug tegen de rugleuning. Ik ga echt in mijn lichaam zitten. Ik voel huid, spieren en botten. Ik voel het bloed stromen door mijn aderen. Ik voel de energie tintelen als mijn aandacht in mijn vingers en tenen komt. Ik word steeds zwaarder, en ineens merk ik dat er weer verbinding is tussen mijn gedachten en de woorden die via mijn vingers en het toetsenbord op het scherm opduiken.

Volgens de Chinese filosofie kan alles in het heelal onderverdeeld worden in 5 elementen: Hout, Vuur, Aarde, Metaal en Water. Fenomenen die met elkaar corresponderen, oftewel op elkaar lijken, worden tot hetzelfde element gerekend. Bij Aarde hoort o.a. de kleur geel, ontvankelijkheid, de organen Milt en Maag, de spieren of het vlees als weefsel, de mond als zintuig, de smaak zoet en de emoties bezorgdheid en piekeren.

Het Aarde element is de basis van ons lichamelijk bestaan. De energie van Aarde is de energie van Moeder energie: zij geeft ons ondersteuning, stabiliteit, voeding en zekerheid. Als Aarde in balans is, voelen wij ons thuis en veilig in ons lichaam, er is stilte en rust.

Spiritueel gezien staat Aarde voor het intellect (Yi). Het Chinese karakter wordt vertaald als “verbaal geuite gedachten” en “hart-verstand”.* Het gaat dus om veel meer dan alleen maar ‘theoretische kennis’. In wezen gaat het om de verwezenlijking oftewel lichamelijke uiting van onze harts-wensen.

Als het Aarde element uit balans is, kunnen wij een bepaale basisgevoel van veiligheid missen. Het is dan niet veilig om het lichaam (helemaal) te bewonen. Dan is het ook erg moeilijk om onze diepste wensen (fysiek) te manifesteren. Velen zoeken dan veiligheid in mentale concepten, regels of structuren en leven als het ware (te veel) in het hoofd. Maar wat gebeurt er als je uit het lichaam gaat en in het hoofd gaat zitten? Juist… ‘de wielen van de bus draait rond en rond…’… oftewel – je gedachten gaan in cirkels draaien, je gaat piekeren of je maakt je zorgen over van alles en nog wat.

Een zwak Aarde element – of het lichaam niet willen (of kunnen) bewonen – kan dus leiden tot piekeren. Het vervelende is, dat piekeren en te veel bezorgdheid het Aarde element nog verder doet verzwakken. Dit geldt ook voor diegenen die te veel voor anderen zorgen en zodoende eigenlijk een disbalans hebben tussen geven en ontvangen. De Aarde zal altijd voor je zorgen, zij staat immers voor voeding, maar dan moet je wel bereid zijn om ook te ontvangen.

Niet geheel toevallig is er hier ook een link met het enneagram. De helper (enneatype 2) zit qua positie tussen de Maag en de Milt in (dit zijn dus de organen die bij het Aarde element horen). Als er iets is waar enneatype 2 nu beslist niet bekend om staat, is het zijn bereidheid om te ontvangen. Wel met het bedenken voor anderen wat zij nodig hebben. Vanuit de TCG (Traditionele Chinese Geneeskunde) zie ik ook eigenlijk altijd een disbalans in het Aarde element bij dit enneatype.

Het goede nieuws, of je nu gebruik maakt van enneatype 2 of een andere type, is dat je altijd kan werken aan het versterken van je Aarde element. Alles wat je kunt doen om meer in je lichaam te komen is per definitie goed voor dit element. Begin maar met het (continu) voelen van je billen als je zit en van je voeten als je staat. Verder zijn Qi Gong, Tai Chi of Yoga natuurlijk ideaal, maar sporten en wandelen kan net zo goed werken. Het fijne is, dat hoe meer je echt bewust je lichaam gaat bewonen, hoe makkelijker het op den duur zal worden. (En hoe minder last je zult hebben van ronddraaiende gedachten…)

Volgende keer nog meer Aarde tips!

Met dank aan:
*Carola Beresford-Cooke: Shiatsu in theorie en praktijk

Vorige keer heb ik verteld over de indeling van de seizoenen volgens de 5 elementen in de voedende moeder-kind cyclus. In dat systeem zijn er 5 seizoenen (inclusief de nazomer) die op elkaar volgen in de volgorde van de 5 elementen: Hout – Vuur – Aarde – Metaal – Water.

Een ouder systeem is dat van de 5 elementen volgens de kosmologische cyclus (zie figuur). In dit systeem is het de rol van het Aarde element om als overgangselement of ‘buffer’ te functioneren tussen de 4 (hoofd)seizoenen. Het leuke aan dit systeem is de koppeling aan de 12 dierenriemtekens van de Chinese Astrologie.

Het Chinese jaar wordt ingedeeld in 4 seizoenen. Ieder seizoen is onderverdeeld volgens de energieën van 3 op elkaar volgende dierenriemtekens (dus in totaal 12 maanden). Elk seizoen duurt ongeveer 72 dagen. Daarna volgt een periode van 18 Aarde-dagen. Tijdens deze 18 dagen helpt het Aarde element bij het afsluiten van het oude seizoen en het op gang brengen van het nieuwe. Dit correspondeert met de energie van het Aarde element. Aarde staat voor stabiliteit, rust, stilte en overgang.

Wat op dit moment extra interessant is om naar te kijken, is het feit dat elk seizoen afgesloten wordt met Aarde. Deze Aarde periodes vallen 4 keer per jaar, gemiddeld rond deze tijden: voorjaar 23.4.-4.5., zomer 23.7.-6.8., herfst 24.10.-6.11. en winter 24.1.-5.2. De komende weken (eind april en begin mei) is het dus weer zo ver. 

Het afgelopen jaar ben ik me meer bewust geworden van deze Aarde-tussen-seizoenen. Wat mij op is gevallen, is dat de energie vaak echt anders is dan in het voorafgaande seizoen. Zoals ik in mijn vorige blog vertelde, correspondeert elk seizoen en element ook met een klimaat. Het Aarde element correspondeert met Damp en Vocht. Hoewel de enneatype 5 in mij nog verder onderzoek wil verrichten :-), lijkt er in ieder geval bij mij een verband te zijn tussen deze periodes en vocht-gerelateerde klachten. Bijvoorbeeld: makkelijker ‘snotterig’ worden en schimmelklachten zoals zwemmerseczeem (typische Damp symptomen) dat ineens weer opduikt ‘uit het niets’. 

Andere Aarde en Damp (of Damp-Hitte) gerelateerde klachten kunnen o.a. zijn: zwaar gevoel in hoofd en lichaam, makkelijker aankomen of moeilijker afvallen, lossere stoelgang, aambeien, minder eetlust, kleverig beslag op de tong of makkelijker blauwe plekken krijgen. Daar tegenover staat dat als je normaal gesproken een ‘drogere’ constitutie hebt (zoals droge huid, keel, mond, hoestje of ontlasting), de vochtigere energie van het Aarde element juist verlichting kan geven bij dit soort ‘droogte’-klachten.  

Wat ik in ieder geval zeker weet is dat elk seizoen echt een ander effect heeft op mijn lichaam en ook op veel van de cliënten die in mijn praktijk komen. Het specifieke effect hangt natuurlijk samen met – je raadt het al – het totaalplaatje. Als je het effect van Aarde energie op je systeem wilt onderzoeken is je volgende kans +/- tussen 23 april en 5 mei. (Of je gaat gewoon naar de tropen in het regenseizoen – dan kom je er ook snel achter). 

Ik hoor graag je ervaringen of eventuele vragen die je hebt over het effect van de seizoenen op je lijf!

Met dank aan:
Anja Banks & Angela Neumann-Kunz: Kiinalaisen Astrologian salat (in het Fins – zou eventueel voor sommige Nederlandse lezers een kleine beperking kunnen zijn).
Harriet Beinfield & Efrem Korngold: Basisboek Chinese Geneeswijzen.
Derek Walters: Geheimen van de Chinese Astrologie.

Alles in dit universum, inclusief de seizoenen, kunnen ingedeeld worden volgens de 5 elementen: Hout, Vuur, Aarde, Metaal en Water. Zoals gebruikelijk in De Traditionele Chinese Geneeskunde (TCG) is het mogelijk om dit op verschillende manieren te doen. Met name het Aarde element vervult en dubbele functie. Vandaag kijken wij naar de seizoenen in de Moeder-kind cyclus (zie figuur).

Het uitgangspunt is en blijft altijd de verhouding tussen Yin en Yang. Yin vormt de kern en staat voor alles wat dalend, condenserend en inwendig is. Yang ligt aan de oppervlakte en is opstijgend, verspreidend en uitwendig. Yin en Yang gaan continu in elkaar over en de 5 elementen kunnen ingedeeld worden op basis van hun plek in dit continuüm.

Als wij de genererende cyclus van de 5 elementen (Sheng Tuan) oftewel de moeder-kind cyclus als uitgangspunt nemen, volgen alle 5 elementen elkaar in de bovengenoemde volgorde in  een cyclus van toenemende en afnemende Yang en Yin.

Als wij beginnen bij het Hout element staat dit element voor groei, geboorte en expansieve levenskracht. Dit komt dus overeen met groeiende Yang energie en de lente als seizoen. Na de lente komt de zomer wat in het teken staat van het Vuur element. Vuur staat voor licht, hitte en voltooiing. De energie van Vuur stijgt omhoog en geeft het maximum aan Yang energie aan.

De energie van het Aarde element heeft een draaiende beweging en staat voor rust, stilte en overgang. Zo correspondeert in de moeder-kind cyclus het Aarde element met de nazomer, en periode dat de overgang naar de Yinne herfst makkelijker maakt.

De herfst is het seizoen van het groeiende Yin en het Metaal element. Metaal staat voor waarde, geleidingsvermogen en precisie. De energie gaat steeds meer naar binnen. Uiteindelijk komt met de winter het maximum aan Yin energie. Dit komt overeen met het Water element. Water is de basis van het leven, en staat ook voor diepte, reiniging en (wils)kracht. De energie gaat omlaag, trekt zich helemaal naar binnen en slaapt in voorbereiding op de geboorte van de lente.

Elk seizoen correspondeert ook met een bepaald klimaat. In voorafgaande blogs heb ik al het een en ander hierover verteld. De lente correspondeert met Wind. Wind is grillig en veroorzaakt symptomen die zich telkens weer verplaatsen. Wind heeft de neiging om andere klimaten mee op sleeptouw te nemen en dat gebeurt ook regelmatig in het voorjaar (zoals bij de diverse symptomen van verkoudheden). Het klimaat van de zomer is Hitte. Hoewel de meeste van ons op deze toch relatief noordelijke breedtegraden genieten van warmte, kan het soms te veel worden. Al helemaal met vakanties naar warmere landen, zoals bij een pijnlijk verbrande rode huid na het zonnen of bij een zonnesteek.

En dan hebben wij de nazomer. Het klimaat dat hierbij hoort is Damp en Vocht. Net zoals de energie van Aarde in cirkels ronddraait zijn is Damp zwaar, sloom en moeilijk te bewegen. Denk aan overgewicht, of het gevoel van een vochtige nazomerdag als het bijna gaat onweren.

Het klimaat dat bij de herfst hoort is Droogte. Nu associëren wij vaak de herfst met regen. Meestal komt dit overeen met het late najaar in november, wat volgens de TCG al bij de winter hoort (en het Water element). Wat mij opvalt is dat ik eind augustus altijd de neiging heb om droge vingers te krijgen en dan met name de duim en wijsvingers, waar ‘toevallig’ ook de Long en Dikke darm meridianen lopen van het Metaal element. Als laatste, hoort bij de Winter het klimaat Koude. Dit kan zich onder andere uitdrukken in een kouwelijk gevoel, bleekheid en lage energie.

En zo zijn we naar het einde gekomen van de blog van vandaag. Ik hoop dat je weer meer inzicht hebt gekregen in hoe de 5 elementen werken welke invloed de seizoenen op ons (kunnen) hebben. Volgende keer volgt een  blog over de seizoenen in de kosmologische cyclus (assenkruis opstelling), waarbij Aarde een centrale rol heeft als overgangselement tussen alle seizoenen in.

Met dank aan:
Harriet Beinfield & Efrem Korngold: Basisboek Chinese Geneeswijzen.
Carola Beresford-Cooke: Shiatsu in theorie en praktijk.

Vorige week ging de blog van Spirit in Matter over het Hout element en de relatie met lente en zelfexpressie. Het Hout element correspondeert natuurlijk met veel meer dingen onder de zon, onder anderen de organen Lever en Galblaas, de pezen als weefsel en het zintuig ogen. In eerste instantie lijkt er misschien geen verband te zijn tussen deze aspecten van het lichaam. Wat ik zo mooi vind aan de Traditionele Chinese Geneeskunde (TCM) is hoe deze de relatie tussen verschilleden onderdelen van het lichaam beschrijft, en daarmee ook ogenschijnlijk ongerelateerde aspecten, patronen en symptomen terug kan brengen naar een oorzaak.

Wat is het Hout element eigenlijk? Waar staat het voor? Als wij de energie bekijken, dan representeert Hout levenskracht. Het is de kracht dat een zaad doet kiemen, het is de wil om geboren te worden en door te groeien tot een grote, vitale, krachtige boom. Ik denk ook vaak aan de enorme energie van een grassprietje dat door het asfalt heen groeit! Dat is nogal wat… En iemand moet die kracht in goede banen leiden, en die taak is in ons lichaam gegeven aan de Lever en de Galblaas.

In de TCM wordt gezegd dat de Lever en Galblaas de vrije stroom van Qi onderhouden. Dit betekent dat deze organen ervoor zorgen dat Qi (energie), Bloed en Vloeistoffen ongehinderd circuleren in het lichaam. Een goede circulatie betekent dat de stroom ontspannen, spontaan een gelijkmatig is. Dit heeft een gunstig effect o.a. op de spijsvertering, stofwisseling en zeker ook op onze emoties. Als de Lever en Galblaas niet door kunnen stromen (bijvoorbeeld door verkeerde voeding, onverwerkte woede of andere blokkades) heeft dit Leverstagnatie als gevolg. Dit kan zich bijvoorbeeld uiten in stemmingswisselingen, irritatie, nerveuze spanning, pijnen die zich verplaatsen, ophoping van afvalproducten of depressiviteit.

Als de Hout energie te krachtig wordt en geen goede basis heeft om in te rusten (bijvoorbeeld als wij alsmaar doorgaan met werken tot laat in de avond), kan de Lever-Qi gaan rebelleren. In de TCM wordt dan gesproken over Opstijgend Lever–Yang. Dit kan bijvoorbeeld duizeligheid, droge ogen, hoofdpijn (vaak aan een kant of bij de slapen) of een hoge toon in het oor als gevolg hebben. Dus, hoewel de Hout energie erg krachtig is, is er altijd een tegengewicht nodig in de vorm van ontspanning en rust – anders is het risico groot dat het hout zichzelf uitdroogt en opbrandt (wel eens gehoord van burnout?).

Het zal in ieder geval duidelijk zijn, dat er best wat overzicht en planning nodig is om energie goed door te laten stromen. De Lever wordt dan ook vaak ‘de generaal’ genoemd. Het maatje van de Lever, de Galbaas (‘de officier’) geeft moed, neemt initiatief en heeft het lef om alle plannen van de Lever uit te voeren. De Galblaas is dus diegene die de beslissingen moet nemen. Bij een zwakke Galblaas energie kan het moeilijk zijn om beslissingen te nemen. Als de energie doorslaat kan het zich uiten in teveel aandacht voor details en perfectionisme. Dit gaat vaak samen met hoofdpijn en spanning in de nek en schouders…

Verder opent de Lever in de ogen. Van de Galblaas wordt heel mooi gezegd: “Metaforisch gezien vormen de Galblaas en gal een vloeibaar kristal, zoals de lens van het oog, waardoor we de bestaande en toekomstige, innerlijke en externe realiteit waarnemen”*. Voor mij geeft dit aan hoe belangrijk het is om een vrije en zuivere Hout-energie van binnen te hebben om goed te kunnen waarnemen. Het is dus ook niet voor niets dat men allerlei oogproblemen kan krijgen (wazig zien, vlekjes voor de ogen, droge, rode, pijnlijke ogen enz) als de Lever of Galblaas uit balans zijn. Ook zien wij hier de relatie met beslissingen nemen: Als wij niet helder kunnen ‘zien’ kunnen wij ook moeilijk plannen of goede beslissingen nemen.

Als laatste (voor vandaag) worden de pezen gevoed en gecontroleerd door de Lever en Galblaas. Daarnaast loopt de Galblaas langs de zijkanten van het lichaam vanaf het oog, via de nek en schouders tot de 4e teen. Op deze manier wordt er een verbinding gelegd tussen waarnemen (ogen) en de beslissing en fysieke respons (via pezen en spieren). De Galblaas is ook verantwoordelijk voor het evenwicht tussen links en rechts. En zo is er weer een relatie met het nemen van evenwichtige beslissingen.

Het is toch bijna te mooi voor woorden hoe prachtig het systeem in elkaar zit!

Meer weten:
* Harriet Beinfield & Efrem Korngold (2001): Basisboek Chinese Geneeswijzen
Carola Beresford-Cooke (2001): Shiatsu in theorie en praktijk

Ineens is het weer zo ver. Iets later dan wij de laatste jaren gewend zijn – de winter heeft heel lang zijn best gedaan om hier te blijven – maar uiteindelijk moet ook de winter zich overgeven aan de kracht van de zonnestralen. De ochtenden zijn nog koud. Er ligt een laagje witgrijze vorst op het gras. De muts gaat daarom nog regelmatig op mijn hoofd, en de sjaal om mijn nek. Handschoenen zijn ook fijn. Maar in de middag is het zo warm en lekker. Blijkbaar vinden de bloembollen dat ook, want ik zie elke dag steeds meer sneeuwklokjes, krokusjes en parelhyacinten omhoogschieten in het korte gras. Reikend naar de zon. Dat wil ik ook – weg met de handschoenen, weg met de muts, weg met die sjaal! Ik wil de zon voelen op mijn lichaam, ik wil het zonlicht drinken met elke porie van mijn huid! Ik wil de lente in mij opzuigen. Ik wil één worden met de kracht van het voorjaar, opnieuw geboren worden, groeien en meer worden dan ooit voorheen!

Volgens de Chinese filosofie kan alles in het heelal onderverdeeld worden in 5 elementen: Hout, Vuur, Aarde, Metaal en Water. Fenomenen die met elkaar corresponderen, oftewel op elkaar lijken, worden tot hetzelfde element gerekend. De lente hoort bij het Hout element. Daarnaast hoort bij Hout bijvoorbeeld ook de kleur groen, geboorte, de expansieve beweging, de lever, de galblaas, de pezen, de ogen en de emoties woede en frustratie.

De lentezon kan erg verleidelijk zijn. En terecht. Het is immers de kracht die de cyclus van geboorte en groei weer in gang zet. De lente is ook de tijd van creatie en zelfexpressie. Ineens wil je weer – letterlijk en figuurlijk – naar buiten treden. Dus lekker gaan wandelen, maar ook laten zien wie je bent. Tijd voor nieuwe sprankelende kleuren, misschien een hele nieuwe garderobe. Uit met de zwarte winterjas, in met de nieuwe felgroene trenchcoat. En waarom ook niet, het is toch eindelijk weer zo lekker warm…

Alleen zit er wel een addertje onder het gras…Of in ieder geval iets wat lijkt op het geluid van een slang. Ik heb het over Wind. De lente – oftewel het seizoen van Hout – correspondeert niet alleen met de groen en groei, maar ook met Wind. Dat is nou net een figuur die de neiging heeft om nogal wispelturig te zijn. Hij initieert beweging en geeft kracht om vooruit te gaan in een lekker hoog tempo en verandert daarbij snel en vaak van richting. Daarnaast vindt Wind niets leuker dan samen op te trekken met een maatje, en neemt dan vaak een vriendje of vriendinnetje mee in de vorm van Koude, Hitte of Damperige Vocht. En dat maakt hem nou net wat minder betrouwbaar.

Daar loop je dan in je nieuwe groene jas, zonder sjaal, lekker te genieten van de lentezon. Steekt een briesje op. Ineens merk je dat het best stevig waait en was het toch echt kouder dan je dacht toen je naar buiten ging. De Wind heeft dan een aantal favoriete plekjes in de nek en hals waar die heel sneaky (of was het snake-y?) naar binnen slingert, zoals bij de ‘Windvijver’ of de ‘Windhal’ langs de schedelrand. Het liefst komt hij dan ook samen met een beetje Koude en een beetje Damp. En inderdaad – voordat je het weet krijg je last van hoofdpijn en een stijve nek, zit je er ineens met een opgezette keel en kribbelhoest, of lig je in bed te snotteren met een bijholteontsteking.

Dus…ondanks de grote verleiding om jezelf meteen weer helemaal laten zien in het voorjaar, is het bij twijfel altijd beter om een beetje voorzichtig te doen en dan toch maar die sjaal om je nek te wikkelen. Het dragen van en sjaal hoeft overigens helemaal niet ten koste te gaan van je zelfexpressie, misschien wel andersom - er zijn genoeg sjaaltjes in alle kleuren van de regenboog: je kunt precies diegene uitkiezen die bij jou past!

Ik zit (alweer) op mijn fiets. Ik voel de vochtige koude naar binnenkomen bij de enkel, precies in dat halfopen stukje tussen mijn sok en broek. Langzaam kruipt hij omhoog, eerst naar mijn kuiten. Vandaar nestelt het koude vocht zich om mijn knie heen. Van mijn knie glijdt hij als een koele slang langzaam maar zeker via de achterkant van mijn bovenbenen naar mijn billen. De spieren in mijn benen beginnen stijf en strak aan te voelen. Mijn fietszadel is koud. Mijn billen zijn ijskoud, mijn onderrug wordt stram. Ik hoop maar dat ik geen blaasontsteking krijg... Had ik maar een warm pittenkussen om op te zitten!

De Winter komt snel dichterbij. Met de winter komt de koude – of is het andersom? Volgens de Chinese filosofie kan alles in het heelal onderverdeeld worden in 5 elementen: Hout, Vuur, Aarde, Metaal en Water. Fenomenen die met elkaar corresponderen, oftewel op elkaar lijken, worden tot hetzelfde element gerekend. De winter en koude horen bij het Water element. Daarnaast hoort bij de winter bijvoorbeeld ook de omlaaggaande beweging, de oren, de botten, de nier, de blaas, de (onder)rug en de emotie angst.

Het Water element staat voor het begin van het leven en alles wat ‘diep’ ligt, of het nu gaat over weefsels (botten, merg), wilskracht (om te overleven) of erfelijke patronen. De Nier is een ander uiting van het Water element. Tijdens ons leven gebruiken wij deze Nier-energie en als hij op is, is het einde verhaal. Van de Nier-energie wordt gezegd dat hij de basis is van Yin en Yang. Dit betekent is dat de Nier-energie de basis is voor alle andere energie in ons lichaam. De Nier-energie kan onderverdeeld worden in een Yange (warme, activerende) en Yinne (voedende en bevochtigende) component. De Nier-Yin is gevoelig voor te weinig water of voedsel dat te bitter, zout of gekruid is. De Nier-Yang is kwetsbaar voor koud weer en koud voedsel. In de winter is het dus extra belangrijk om de Nier-Yang te beschermen.

De nieren liggen (zowel bij Chinese mensen als bij Westerlingen) ongeveer op taillehoogte aan weerszijden van de ruggengraat. De Chinezen hebben het over het Vuur van Ming-Men (Hara in het Japans) tussen de Nieren, dat de Nier-energie verwarmt en zo helpt om door het lichaam te stromen. Het is erg belangrijk om dit gebied te beschermen en goed warm te houden. Hoe warmer dit gebied is, hoe efficiënter de Nieren zullen functioneren, en hoe beter wij onze basisenergie zullen gebruiken voor onszelf.

Als dit gebied blootligt verspillen wij energie om het van binnenin toch warm te houden. Het is dus geen toeval dat meisjes met korte t-shirts en blote onderbuik en -rug wat extra vet zullen opslaan in dat gebied! Je kunt het ook vergelijken met de kachel op 24 °C zetten en vervolgens alle ramen en deuren open zetten als het vriest buiten. Niet zo handig, hè? Je zou het bijna een beetje dom kunnen noemen… Een goed lang hemdje (of een Japanse Hara-band) is dus beslist geen onnodige accessoire!

Verder, als de Nier-Yang en Blaas energie (Water element) niet sterk genoeg is, krijgt koude en vocht ook de kans om naar binnen te kruipen via de benen. Dit kan o.a. knie- en rugklachten, blaasontstekingen of menstruatieklachten (bij vrouwen dan, hè) als gevolg hebben. Wat ik zelf heel vaak doe, is een legging dragen onder mijn broek. Ik weet het – het komt een beetje suf en overdreven over (ik ben toch geen bejaarde!) – maar dat is wel wat mijn lichaam mij vertelt dat nodig is. Het zal niet voor iedereen zijn, maar mocht je voelen dat het wel nodig is voor jou – You are not alone! Een tip: zijden leggings zijn heerlijk koel als het warm is en warm als het koud is!

Laatst (weer op die fiets) viel me ook nog op, hoe ongelofelijk koud een fietszadel kan zijn. Gelukkig is er tegenwoordig internet, en ja hoor, ik heb een zadeldek van schapenvacht gevonden online! Die gaat dit jaar bovenaan mijn Sinterklaaslijstje!

Overigens zou het helemaal geen slecht idee zijn voor Sinterklaas zelf. Zijn mantel zal wel de onderrug redelijk goed beschermen (hoewel ik altijd ook een hemdje aan zou raden). Maar leggings onder de tabberd en een schapenvachten zadelbeschermer op het paard zou echt geen overbodige luxe zijn – al helemaal niet op die leeftijd, want de Nier-energie van Sinterklaas zal inmiddels toch langzamerhand wat beperkt aan het worden zijn?

Tegenwoordig zit ik in totaal bijna een uur per dag op de fiets. Bij droog zonnig weer met een paar wolkjes en een temperatuur van 15-23 graden, is het best aangenaam (en goed voor mijn conditie!). Alleen is het keuzemenu van het weer vaak toch een beetje te beperkt voor mijn smaak:
…voor wind en motregen, met een temperatuur rond het vriespunt, kies 1.
…voor wind en stortregen, met optioneel hagel, kies 2.
…voor wind op de weg heen en/of terug, kies 3.
…voor wind met onvoorspelbare windvlagen, windkracht 8 of meer, kies 4.
…voor overige opties, kies 5.
Opgelucht dat er een optie 5 is, kies ik daarvoor…
…bedankt voor uw belangstelling voor optie 5. Helaas is het door u gekozen weertype niet leverbaar op dit moment… Kies 1, om terug te gaan, kies 2 om een willekeurige selectie te maken van opties 1 t/m 4…

De oer-Hollandse vochtige zuidwesten wind…die dringt echt overal naar binnen. In de Chinese Geneeskunde wordt gezegd dat weer en klimaat binnendringen in het lichaam als de afweer-energie niet sterk genoeg is. En nu het kouder wordt neemt de vochtige Wind ook nog Koude mee op sleeptouw. Samen gaan zij op zoek naar een zwakke plek van het lichaam (niet zelden op het hoofd of in de nek) om daar binnen te dringen – met snotterneuzen, keelpijn, stijve spieren en hoofdpijn als gevolg. Met de handen in mijn haar: Oh, what to do, what to do?

Hoewel ik inmiddels al bijna 15 jaar in Nederland woon, blijf ik me verbazen over wat nationaal muts-beleid lijkt te zijn. Als de temperatuur in de herfst omlaag begint te kruipen, verschijnen, zo rond 5 °C, de eerste handschoenen. Bij 4 °C komen de sjaaltjes erbij. Dan, duurt het nog heeeel lang, en moet het bijna -2 °C (of liever, nog kouder) zijn, wil de Nederlander een muts op zijn hoofd doen. Vergis je niet – dan is de gevoelstemperatuur met extra wind op de fiets al gauw -10 °C of lager!

Regelmatig komen er mensen binnen in mijn praktijk met de opmerking – het is best wel koud op de fiets, hè - ik had eigenlijk wel handschoenen nodig! Waarop ik het natuurlijk niet kan laten om toe te voegen dat een sjaal en muts ook niet verkeerd was geweest. Maar dat is dan toch net een stapje te ver, want het ziet er echt niet uit, zo’n stomme muts. Wat zullen anderen niet denken? En het kapsel wordt er natuurlijk ook niet mooier van. Dus liever dan maar een koud, bewegingsloos botox-voorhoofd en oren die er bijna afvallen. Ah, daar kunnen wij, stoere Hollanders, wel tegen. Wij zijn toch geen watjes! (Of zoiets).

Als ik zelf op de fiets stap zonder sjaal en muts, voel ik vaak letterlijk de Wind en Koude binnendringen mijn lijf. Ik ben ook een extreme koukleun en mijn afweer-energie zou ook beter kunnen zijn. Dat geef ik zonder meer toe. En dat mensen verschillend zijn, is ook waar. Sommige mensen hebben een immuunsysteem om jaloers op te zijn. Maar ik geloof nooit van mijn leven dat iedereen die ik zie rondfietsen zonder sjaal, handschoenen en muts, dat doet omdat zij voelen en weten dat hun afweer-energie zo sterk is dat Koude en Wind nooit bij hun binnen zouden kunnen komen!

Ik acht het veel waarschijnlijker dat veel mensen niet de tijd nemen om te luisteren naar wat goed is voor hun eigen lichaam. Of het misschien wel weten, maar vinden dat imago belangrijker is dan goed voor jezelf zorgen? Het is maar een gedachte…

Ga eens na bij jezelf - ben ik iemand die met de muts gooit naar mijn lichaam en mijn eigen gezondheid? Voelt dat goed, of is het misschien tijd voor verandering? Is het misschien toch tijd om de muts in ere te herstellen?

Voor mij is het een no-brainer – als ik de keuze heb tussen kou lijden en snotterig zijn, maar met een mooi kapsel (zonder muts), of lekker warm en beschermd, met een minder fraai kapsel (met muts) – dan ga ik voor wat mijn lichaam mij vertelt dat het beste is voor mij. Al ben ik dan misschien een muts.