Ik parkeer de auto bij de stoeprand en draai de autosleutel om in het slot. De motor gaat uit, de muziek uit de radio stopt. Ineens is het heel stil. Ik ben 15 minuten te vroeg voor mijn afspraak. Wat nu?

Mijn eerste impuls is om mijn mobiele telefoon naar voorschijn te halen. Zijn er berichten? Voicemails dan? Nee. Zal ik iemand bellen? Nee, dan kom ik misschien straks tijd tekort bij het gesprek. Is ook niet gezellig. Ik zet de telefoon alvast uit. Nog 14 minuten te gaan. 

Ik heb mijn iPod thuis gelaten, een iPad heb ik (nog) niet. Het zou wel handig zijn op dit moment. Dan zou ik wat e-mails kunnen beantwoorden en even op FaceBook kunnen kijken. Misschien ook iets op kunnen zoeken op het internet. Maar ja, daar heb ik nu niets aan. Ik heb immers geen iPad. Nog 13 minuten te gaan.

Zal ik dan maar de radio weer aanzetten? 
Of misschien toch niet…
Een revolutionair idee krijgt vorm in mijn hoofd:
…Wat als ik gewoon hier in stilte zou gaan zitten en zou genieten van niets doen?
Huh? Niets doen? Is dat ook een mogelijkheid?
Ja, laat ik eens dat proberen. Ogen dicht, even niets…

30 seconden later:
Van stilte is geen sprake. Gedachten racen als kippen zonder koppen langs elkaar heen. Wel begint de willekeurige gedachtestroom ineens in een specifieke richting te vloeien…

Wij hebben de neiging om elke onbenutte minuut iets te willen doen. Of ik heb dat in ieder geval wel. Alle losse momenten van de dag – zoals bij het wachten op de trein of bus, bij de huisarts of kapper – is het eerste instinct om meteen iets aan te grijpen om die dreigende lege ruimte te vullen. Tegenwoordig is dat – met alle iGadgets – veel makkelijker dan ooit. Maar was het vroeger wel zo anders? Wat dacht je van de Metro, werkdocumenten, kruiswoordpuzzels, sudoku, tijdschriften of een boek in de trein of bij de huisarts, de Walkman (voor diegenen die nog weten wat dat is), of zelfs een ouderwets sigaretje (hoewel dat natuurlijk niet meer overal kan)?

Thuis ga ik meestal ook niet zomaar op het bankje voor mezelf uit te zitten staren. Dan gaat de TV aan of pak ik een boek (ja, wat dat betreft ben ik soms best ouderwets). Heel soms neem ik wel een powernap. Maar dat is dan omdat het echt nodig is. Een klein dutje is dus in wezen ook een nuttige bezigheid en geen zijn in stilte zonder doel.

En dat terwijl ik een persoon ben die nogal gesteld is aan comfort en rust (wordt ook wel eens luiheid genoemd). Ik heb niet zo heel veel innerlijke stemmetjes die mij pesten met gedachten over allerlei ‘nuttige en nodige dingen’ die ik eigenlijk zou moeten doen, zoals stoffen, ramen lappen en het huis schoonmaken (en daar – over het gebrek aan stemmetjes, dus – zijn mijn lieve man en ik het overigens bijzonder over eens... hoewel onze beleving van het resultaat van dat gegeven echter mijlenver uit elkaar ligt). Ook heb ik niet zo veel last van het idee dat ik continu productief zou moeten zijn of iets leuks zou moeten doen, of dat ik me bezig zou moeten houden met wat anderen nodig hebben. Dat zijn overigens geen persoonlijke verdiensten van mij, maar komt simpelweg door het mechaniek van mijn favoriete enneatype. Desondanks heb ook ik blijkbaar moeite met stil zijn en helemaal niets doen. Al zijn het maar mijn gedachten die druk bezig blijven…

Toch is er nu, hier in de auto, iets wat anders is. Het feit dat ik stil zit en niet met opzet (of op de automatische piloot) iets zoek om mij af te leiden van de stilte, maakt blijkbaar het verschil. Want middenin die gedachtestroom zie ik ineens iets leuks. Ook al hebben mijn gedachten de neiging om hun eigen leven te leiden, kunnen zij blijkbaar – onder de juiste omstandigheden – iets moois voortbrengen, wat het gewone geklets van het hoofd overstijgt. In de stilte en het niets doen kan inspiratie binnenkomen.

Yey! Volgens mij wordt dit het onderwerp van mijn nieuwe Blog! Snel, snel, pen en papier, even wat steekwoordjes opschrijven voordat ik alles weer vergeet… want zo werkt het wel met dat soort gedachten, zo snel als ze komen zijn ze weer weg. (Zo schrijf ik ook de meest fantastische romans in dat ongedefinieerde schemergebied net voordat ik ga slapen. Jammer genoeg zijn de verhalen meestal verdwenen in de ochtend).

Nog maar 3 minuten te gaan. Ogen weer dicht, de Blog is bezig zichzelf verder uit te werken in mijn hoofd. Ontspannen laat ik het gebeuren…

…en ineens is de tijd om.
Het tijd voor mijn afspraak.
Weer tijd om iets te gaan doen…

In het weekend kregen wij een aantal gasten over de vloer. In de namiddag was ik druk bezig met koken toen mijn man uit de hal riep dat hij even naar het winkelcentrum zou gaan om shampoo en wat andere dingen te halen.
- ‘Over een kwartiertje ben ik terug’, hoorde ik hem zeggen.
- ‘Is goed’, antwoordde ik en ging verder met het prikken van satéstokjes door stukjes kip, ananas, paprika en courgette.

Een half uur later stond mijn man in de keuken.
- ‘Wow, je bent al bijna klaar, wat goed’, zei hij.
- ‘Mmm-hmmm’, antwoordde ik. De kipspiesjes lagen klaar, de hamburgers ook. Nu nog de pastasalade – even wat dingen uit de koelkast halen, dat en dat moet gesneden worden... Mijn volle concentratie bij het koken, dus geen aandacht voor iets anders. Laat dat wel duidelijk zijn – als ik ergens bezig mee ben, ben ik daar mee bezig en heb ik geen tijd voor sociale onzin. Als dat maar duidelijk is. 

Toen de gasten al binnen waren zag ik ineens mijn man. Er was iets anders aan hem. Het leek wel alsof hij zijn haar anders zat, of zoiets… Wat raar… Maar hij is niet naar de kapper geweest, dus het kon niet. Hij zag er dus uit zoals altijd.

…

In de avond, een aantal uur later, zaten wij weer met z'n tweeën in de woonkamer.
- ‘Heb je niets gemerkt wat anders is aan mij?’, vroeg mijn man.
En op dat moment zag ik het… Zijn haar zat anders. Hij was wel naar de kapper geweest!
Ik kreeg echt een bijna onbeschrijflijk gevoel van binnen…

…En nee, het was geen schaamte over mijn gebrekkige sociale vaardigheden of onvermogen om het sociaal gewenste gedrag te tonen eerder die dag – had wel gekund, maar was nu niet het geval...

…Het was het gevoel dat ik iets had gezien van mezelf wat ik normaal gesproken niet kan zien. Een glimpje van de strategie van het mechaniek van het hoofd – oftewel het ego – wat normaal gesproken verborgen blijft. Nu op heterdaad betrapt.

Naar aanleiding van wat mijn man had gezegd toen hij wegging, had ik de verwachting gecreëerd in mijn hoofd dat hij alleen zou gaan winkelen, en niet dat hij naar de kapper zou gaan. Toen ik hem later zag, zagen mijn ogen heel correct dat er iets anders was met zijn haar. Mijn hoofd, echter, kon de (schijnbaar) tegenstrijdige informatie niet aan van de verwachting en wat de ogen zagen, en heeft gekozen om de verwachting te geloven in plaats van de objectieve zintuiglijke waarneming van de ogen zelf.

Het is toch niet te geloven! Eigenlijk kan ik er nog steeds niet helemaal bij hoe geraffineerd het spel van het ego is. Al helemaal als ik de gevolgen doortrek naar de rest van mij leven. Het is dus echt zo, dat alles wat ik zie zeer sterk gekleurd (zoniet volledig bepaald) wordt door wat ik verwacht te zien. Dit betekent dus ook dat alles wat ik in anderen zie, wat anderen mij ‘aandoen’ of de situaties waar ik in terechtkom, in wezen ook reflecties zijn van mijn verwachtingen. 

Hoe ziet jouw wereld eruit?
Tevreden?

Zo ja – Geweldig! Gefeliciteerd!
Wees blij en ga vooral zo door.

Zo niet – is de uitnodiging hierbij om je verwachtingen eens goed onder de loep te nemen… En te kijken welke resultaten je verwachtingen jou opleveren. Verwachtingen die ongewenste resultaten genereren zijn vaak gerelateerd aan beperkende overtuigingen (ik ben waardeloos, niet om van te houden, niet goed genoeg, bla bla bla…). Als je verwacht – ook al is het vaak een onbewuste verwachting – dat iedereen jou waardeloos zal vinden / dat niemand van jou zal houden / dat je nooit goed genoeg zal zijn, zul je gegarandeerd het bewijs vinden in de buitenwereld dat het ook echt zo is.

Hoe ziet jouw wereld eruit?
Ben je er tevreden over – of toch niet?
Je ziet wat je verwacht.
Wat wil je zien?

Grenzen en gevoeligheid zijn thema’s die mij nogal bezig houden. De neiging om samen te smelten met de omgeving is bijna belachelijk sterk aanwezig in mijn systeem. Mijn persoonlijke grenzen zijn (op zijn zachtst gezegd) vaag. Regelmatig vraag ik me af: is dit van mij of van iets of iemand anders? Waar eindig ik en begint de ander? Vandaag een onderzoekje naar wat de Vijf elementen uit de Chinese filosofie mij hierover kunnen leren.

Eerst even kijken naar de kracht, dimensie en existentiële en spirituele energie per element. 

• De kracht van het Hout element is uitbreiding. Hout is bezig met richting, doelen en strategieën. Wat te doen? Hoe het te doen? De spirituele energie van Hout (Hun) gaat over de rol van de individu in het groter geheel. 
  
• De kracht van het Vuur element is fusie. Het gaat om ruimte en dimensie. Hoe groot is mijn bereik? Spiritueel staat Vuur (Shen) voor pure, niet verbonden gewaar zijn. 
  
• Het Aarde element draait om matiging. De focus ligt op oriëntatie, plaats in tijd en ruimte. Waar ben ik? Wat is mijn rol? De spirituele taak van Aarde (Yi) gaat over ideeën en intellect. 
  
• Het Metaal element trekt zich samen, is op zoek naar vorm. Metaal definieert grenzen: Wie ben ik? Wie ben ik niet? Spiritueel gezien gaat Metaal (Po) over onze zintuigen, lichamelijke gevoelens en vermogen om te reageren op de omgeving. 
  
• De kracht van Water is consolidatie (samenvoegen). Water gaat over tijd: oorsprong en bestemming. Wat is mijn verleden? Wat is mijn toekomst? De spirituele energie van Water (Zhi) is de wil om te overleven, maar ook om de natuurlijke gang van zaken te accepteren, in harmonie te leven met wat er gebeurt. 
  

De twee meest voor de hand liggende elementen die over grenzen gaan zijn dus Metaal (lichamelijke grenzen) en Hout (de individu en de omgeving). Vuur heeft een duidelijke relatie met samensmelten (dus geen grenzen). Aarde heeft te maken met positie (ook in relatie met anderen). Water lijkt het meest samen te hangen met de grenzen van het bestaan zelf.

Het Metaal element hangt duidelijk samen met onze grenzen en afweer. De huid hoort bij Metaal. Die scheidt ons van de omgeving en vertelt ons over de grenzen van ons fysieke lichaam zijn. Wat is binnen, wat is buiten? Een zwakke afweer energie (taak van Metaal) betekent dat invloeden of gevoelens van anderen makkelijk binnen kunnen komen. De Dikke darm hoort ook bij Metaal en helpt ons ondermeer het onderscheid te maken o.a. tussen nuttig en waardeloos, en ‘zelf’ en ‘niet zelf’. Als de energie zwak is, kan het dus moeilijk zijn om een verschil te voelen tussen ‘mij’ en ‘jou’, of wordt het lichaam vervuild door ‘waardeloze troep’ (afvalstoffen) waardoor het nog moeilijker is om te helder te voelen. Als de Po (spirituele essentie van Metaal) deficiënt is, voelt men geen pijn. De zintuigen hebben veel prikkels nodig voordat ze iets registreren. Als de Po juist hyperalert is, kan men het gevoel hebben dat alles pijn doet. Dan staan de zintuigen erg scherp afgesteld. In de context van hooggevoeligheid en gevoeligheid voor prikkels kan Metaal ons dus veel vertellen. 

Het Hout element is ook gerelateerd aan grenzen. Bij Hout is de energie altijd naar buiten gericht. Hout heeft te maken met onze zelfexpressie, maar ook ons aanpassingsvermogen en onze ontvankelijkheid voor anderen. Met andere woorden: de individu in harmonieuze relatie met de groep (als deel van een groter geheel). Hier gaat het meer om 'mijn ruimte' vs. 'de omgeving', de drang om je territorium af te bakenen (of niet). Wat is van mij? Wat is niet van mij? Er is een relatie met de emotie boosheid. Hout dat onder druk staat levert frustratie en woede op, in een poging om de grens te verleggen en ruimte te creëren voor het individu. Als het Hout element in balans is, is er gezonde assertiviteit met duidelijke grenzen.

Het Vuur element gaat over fusie en bereik. Eigenlijk kent Vuur dus (bijna) geen grenzen. Vuur is dat aspect van ons dat samen wil smelten met anderen. Als Vuur uit balans is, kun je het gevoel krijgen dat je alleen bestaat in het contact met anderen. Vuur is ook de manifestatie van puur en niet-gebonden bewustzijn en de totale uiterlijke individuele expressie van de Geest (Shen). Vuur in balans heeft een kracht die ligt in de combinatie van gevoel voor individualiteit en gevoel voor eenheid met anderen.

Het Aarde element is gerelateerd aan positiebepaling ten opzichte van anderen. Waar ben ik? Wat is mijn rol (in relatie tot die ander)? Het spirituele deel van Aarde (Yi) regelt de opname van ideeën en informatie en is bezig met bevatten, verteren en analyseren. Als er te veel voeding, informatie of impulsen binnenkomen (dus ook als de afweer energie van het Metaal element te zwak is) wordt Aarde (de Milt) overbelast. Aarde in balans kan geven en ontvangen in gelijke mate. Als Aarde uit balans is kan men moeite hebben met ontvangen van (bijvoorbeeld) waardering en steun. Dit manifesteert zich vaak als de neiging om te geven en gaat vaak samen met een naar buitengericht masker van gedrag. (Niets voor niets wordt Maag 6 bij de kaak ook het maskerpunt genoemd.) De rol van het Aarde element is ook om te voeden. Maar als je te veel geeft moet er balans komen, waardoor er een zuigende energie ontstaat om de leegte te vullen. Het Aarde element zoekt deze energie dus meestal in het contact met anderen. Aarde die uit balans is kan dus moeite hebben met de grens voelen tussen de eigen behoeftes en die van anderen. 

Als laatste, het Water element. De relatie van dit element met grenzen en gevoeligheid is niet iets wat meteen duidelijk is. Water gaat over tijd, doorzettingsvermogen en wilskracht. Waar kom ik vandaan? Waar ga ik naartoe? Water zorgt voor stimulans, motivatie, en geeft ons de energie en het vermogen om te reageren op stimuli. In levensbedreigende situaties neemt Water over en levert de energie (adrenaline) die nodig is om te overleven. Als Water uit balans is kan er een gevoel ontstaan alsof ons leven continu op het spel staat. Dan bevindt zich het hele lichaam in een constante staat van stress, waar gewone bezigheden ineens als enorme dwingende projecten worden ervaren. Dit kan uiteindelijk een burnout tot gevolg hebben (waar geen activiteit meer mogelijk is). In zekere zin zou je dus kunnen zeggen dat het water element gaat over de grenzen van het menselijke bestaan (geboorte / dood). Maar Water is ook bewegend, stromend, reinigend en meegaand. Als wij de grenzen van ons bestaan accepteren kunnen wij in harmonie leven met dat wat is en kan het leven vrij door ons heen stromen. 

Meer weten?
Carola Beresford-Cooke: Shiatsu in theorie en praktijk
Harriet Beinfield & Efrem Korngold: Basisboek Chinese Geneeswijzen
Giovanni Maciocia / De grondslagen van de Chinese Geneeskunde

Niet eens zo heel erg lang geleden op een doodgewone dag: 
- Je kunt maar beter accepteren dat je hooggevoelig bent en jezelf daarin serieus nemen.
Ik voelde een passief-agressief ikje naar voren stappen. 
- O ja? Moet ik dat? Dat bepaal ik zelf wel.
  (Even raden welke enneatype aan het woord was…)

HSP, hoogsensitief, hooggevoelig …Wat heb ik toch een hekel aan dat label gehad! Echt om braakneigingen van te krijgen. Weer zo’n stom modewoord. Ineens is iedereen weer zoooo gevoelig. 
Een stoer ikje dat naar voren kwam: 
- Stelletje aanstellers, die het gewone leven gewoon niet aankunnen. In die categorie wil ik in ieder geval BESLIST NIET horen. 
En dat was ook niet zo. Ik begreep niets van gevoelens. Dus kon ik ook niet hooggevoelig zijn. Toch?

Een ander ikje was best een beetje jaloers: 
- Hoe moet het niet zijn om meer te kunnen waarnemen? Om meer te kunnen voelen dan dat wat voor de hand ligt?
Altijd ook geïnteresseerd in het verborgene. Zou het toch echt zijn of niet? De wetenschapper in mij was geprikkeld.

Apart hoe zo’n reisje dan gaat. Als baby volledig open, gevoelig en ontvankelijk, één met elke impressie en emotie die voorbij kwam. Langzaam sluit het systeem zich af. Omdat het nodig is. Om de pijn van afgescheidenheid maar niet te hoeven voelen. In dit specifieke geval in een toestand belanden waar alle impulsen min of meer exclusief binnenkwamen via het hoofd. Of helemaal eruit gaan. 

Voel jij de sfeer in dit gebouw? Voel jij de wisseling van de seizoenen in je lijf? Voel je hoe veel verdriet hij met zich meedraagt? Voel jij je eigen linker kleine teen? Voel jij de woede opborrelen vanuit je zonnevlecht? Eerst even denken hoor…Voel ik dat? Ik weet het niet. Het zal wel niet? Hoe doe je dat eigenlijk – voelen?

Fast Forward naar de tegenwoordige tijd. Nog zo’n doodgewone dag.
En de impulsen komen binnen via alle zintuigen en de verschillende centra hebben allemaal een drukke agenda. Hoofd, Hart, Beweging, Instinctief. De verwerking van alle sensaties en impressies valt echt niet altijd mee. Regelmatig het gevoel alsof ik overspoeld raak door informatie. Geuren, geluiden, fel licht, het weer, straling, emoties van mensen om me heen, het subtielere (en soms helemaal niet subtiele) trekken en duwen van de zon, maan en planeten… noem maar op. Het is al gauw te veel. 

Alleen in mijn hoofd leven voelde niet goed. Dus openen, alles binnen laten. Alles openen, alles voelen. Weer een worden met de omgeving.
Nu vraag ik me af of ik niet te open ben. Want als mijn systeem de impulsen niet kan verwerken, vertaalt dat zich regelmatig in diverse lichamelijke klachten (hoofdpijn, spierspanningen, moeheid enz).

Alsof ‘ik’ dat in de hand zou hebben. Even aanzetten, dan weer uitzetten. Dacht het niet. Het systeem, het proces, het leven van een mens ontwikkelt zich volgens logica en wetten die wij niet in de hand hebben. Of ik heb dat in ieder geval niet. Ik kan niet kiezen om me af te sluiten. Ik kan niet kiezen om me te openen. Het gebeurt of het gebeurt niet.

Wellicht heb ik nog steeds de illusie dat ik er een beetje controle op kan uitoefenen. Waarschijnlijk heb ik dat ook nodig om een beetje geestelijk gezond te blijven.

Dat ikje heeft een gevoel dat het wel belangrijk is dat ik goed voor mezelf zorg. Dat ik, voor zo ver mogelijk, hele drukke locaties, mensen, en situaties probeer te vermijden. Dat ik even een time-out neem als ik voel dat ik die nodig heb. Even dat moment neem, en op een verjaardagsfeestje een paar minuten extra in die rustige badkamer blijf zitten. Soms extra bescherming bij me draag in de vorm van kristallen, middelen of iets anders. De natuur in gaan, alleen, de rust inademen. En vooral, dat ik steeds weer terug in mijn lichaam kom en steeds langer erin blijf, ongeacht de sensaties, impressies en gevoelens die erin zitten… of erdoorheen gaan.

En de wetenschapper…? Concludeert voorlopig:
… dat hooggevoeligheid bestaat, ongeacht welke label je er op plakt.
… dat geslotenheid of gevoelige openheid geen onveranderlijk gegeven is.
… dat het wel handig is als het (fysieke) systeem de tijd en ruimte krijgt om te leren omgaan met prikkels en nieuwe informatie (en dat het best even mag duren).
… dat het verborgene echt is, en dat er nog veel meer valt te ontdekken.

Het Aarde element staat nog steeds in focus. Vorige week heb ik verteld over de relatie tussen lichaamsbewustzijn, denken en bezorgdheid. Vandaag wil ik de fysieke functies van het Aarde element in het lichaam verder uitdiepen. Even ter herinnering: het Aarde element correspondeert in het lichaam met de organen Milt en Maag, de spieren of het vlees als weefsel, de zoete smaak en de mond als zintuig.

In de Traditionele Chinese Geneeskunde (TCG) controleert het Aarde element de hele spijsvertering. De spijsvertering begint in de mond, het zintuig van Aarde. Als baby maken wij contact met de buitenwereld via de mond, en ontvangen wij ons gevoel van veiligheid vaak via het opnemen van voeding. Psychologisch gezien kan men (voor een deel) blijven hangen in deze orale fase. Dit kan zich o.a. uiten als diverse eetverslavingen. Maar ook de zuigende beweging en het gevoel bij het roken houdt vaak verband met een Aarde. Daarnaast kan een Aarde disbalans mondproblemen veroorzaken: denk aan bloedend tandvlees of aften.

De organen Milt en Maag horen ook bij het Aarde element. De belangrijkste functie van deze organen is de zogenaamde transport en transformatie. De Milt en de Maag zetten voeding om in Qi, Bloed en Vloeistoffen en verspreiden deze door het lichaam.

Een zwakke Milt- of Maag-Qi kan resulteren in: gebrek aan eetlust, vermoeidheid na het eten, gespannen buik na de maaltijd, buikpijn of problemen met de stoelgang (constipatie of juist losse ontlasting). Ook kan er sprake zijn van lichamelijke vermoeidheid (vooral in de ochtend) of vermoeide ledematen en spieren.

Als de aanmaak naar Bloed niet soepel verloopt kan men last krijgen van bloedarmoede, hartkloppingen of slapeloosheid. Hier werkt het Aarde element ook samen met Vuur en het Hart. Als de Milt het Bloed niet meer goed in de vaten kan houden kan men bijvoorbeeld makkelijk blauwe plekken krijgen, kapotte haarvaten en spataderen of bloedneuzen.

Samen met de Nier, Blaas en Longen zorgen de Maag en Milt voor de balans van Vloeistoffen in het lichaam. De Maag en de Milt zijn verantwoordelijk voor de viscositeit van het Bloed, smering van gewrichten, de dichtheid van spieren en vlees en de totale massa van het lichaam. Met name de Milt is echter zelf kwetsbaar voor vocht. Als de balans van Vloeistoffen verstoord raakt ontstaat er intern Vocht, Damp of Slijm. Dit kan o.a. de vorm nemen van overgewicht, cellulitis, stijve of opgezwollen gewrichten, buik of lymfeklieren, diverse´kleverige’ afscheidingen van neus en keel, gevoelloosheid, of zelfs hallucinaties (als de Damp het Hart gaat verstoren) enz.

Dit zijn maar een aantal voorbeelden van lichamelijke signalen die kunnen duiden op een zwak Aarde element. Het zal in ieder geval duidelijk zijn dat dit element en dus de Milt en Maag en centrale rol spelen bij vele gezondheidsklachten.

Stel, je herkent jezelf en wil je Aarde element versterken. Wat kun je doen? In mijn vorige blog heb ik al een aantal suggesties gedaan met betrekking tot lichaamsbewustzijn en –oefeningen. De tweede grote ingang is eten.

Nu is het zo dat het Aarde element gestimuleerd wordt door de zoete smaak. Dit betekent dat zoet goed is voor Aarde. Maar voordat je gaat juichen – neen, koekjes, frisdrank en chocola gaan je Milt niet versterken. Erger nog, te veel (geraffineerde) suiker put juist de Miltenergie uit. Jammer, hè?  En dat terwijl een zwak Aarde element juist de trek in zoet toe doet nemen. Dus wat dan wel?

De zoete smaak die de Aarde versterkt is de natuurlijke zoetigheid bijvoorbeeld van veel granen, zoals gierst, maïs, haver en rijst en oranjegele groenten zoals wortels en pompoen of (gedroogde) vruchten(sappen). Een matige hoeveelheid rundvlees en kip is ook goed voor de aanmaak van Bloed.

Veel producten die vanuit de visie van meerdere huidige diëten heel goed zouden zijn, zijn vanuit de visie van de TCG minder goed voor de Milt energie, in ieder geval in grote hoeveelheden. Het gaat hier om voedingsmiddelen die te verkoelend zijn of te veel Dampvorming als gevolg hebben. Om een paar ervan te noemen: te veel rauwkost, zuidvruchten zoals bananen en kiwi’s, te veel melk, room en kaas en natuurlijk alle geraffineerde producten zoals suiker, bloem, kant- en klaarproducten enz. Wat de precieze uitwerking is, hangt natuurlijk af van je constitutie. Dus mocht je je aangetrokken voelen tot een nieuwe manier van eten, laat je alsjeblieft goed voorlichten*.

Wat in ieder geval altijd kan is de magnetron meteen de deur uit doen. Het enige nut van dat apparaat is om een pittenkussen op te kunnen warmen. Serieus – uit de magnetron eten is echt de snelste manier om je eten Qi-loos te maken en daarmee je Aarde energie uit te putten. Ik spreek uit eigen ervaring. Als je me niet gelooft, probeer het zelf uit – eet eerst een week pap / havermout uit de magnetron als ontbijt en de daaropvolgende week pap gemaakt op het fornuis. Wedden dat je een verschil voelt?

Met dank aan:
Carola Beresford-Cooke: Shiatsu in theorie en praktijk
Harriet Beinfield & Efrem Korngold: Basisboek Chinese Geneeswijzen
Giovanni Maciocia: De grondslagen van de Chinese Geneeskunde
* Barbara Temelie: Voeding volgens de vijf elementen
* http://www.innerned.org/voeding1.html

Hier zit ik dan achter mijn computer met de intentie om een blog te schrijven over het Aarde  element. Maar ik kom niet verder… mijn gedachten blijven maar ronddraaien in mijn hoofd. Ik begin te schrijven, kom twee zinnen verder en merk dat ik daarna elke keer alles wis en opnieuw begin. Zal geen toeval zijn… de  ronddraaiende beweging is namelijk kenmerkend voor het Aarde element. Dus, als ik me ermee verbind kom ik snel in die energie terecht.

Wat dan wel helpt is om naar mijn lichaam toe te gaan. Ik druk mijn voeten stevig de grond in. Ik voel mijn billen wegzakken in de stoel. Ik voel mijn rug tegen de rugleuning. Ik ga echt in mijn lichaam zitten. Ik voel huid, spieren en botten. Ik voel het bloed stromen door mijn aderen. Ik voel de energie tintelen als mijn aandacht in mijn vingers en tenen komt. Ik word steeds zwaarder, en ineens merk ik dat er weer verbinding is tussen mijn gedachten en de woorden die via mijn vingers en het toetsenbord op het scherm opduiken.

Volgens de Chinese filosofie kan alles in het heelal onderverdeeld worden in 5 elementen: Hout, Vuur, Aarde, Metaal en Water. Fenomenen die met elkaar corresponderen, oftewel op elkaar lijken, worden tot hetzelfde element gerekend. Bij Aarde hoort o.a. de kleur geel, ontvankelijkheid, de organen Milt en Maag, de spieren of het vlees als weefsel, de mond als zintuig, de smaak zoet en de emoties bezorgdheid en piekeren.

Het Aarde element is de basis van ons lichamelijk bestaan. De energie van Aarde is de energie van Moeder energie: zij geeft ons ondersteuning, stabiliteit, voeding en zekerheid. Als Aarde in balans is, voelen wij ons thuis en veilig in ons lichaam, er is stilte en rust.

Spiritueel gezien staat Aarde voor het intellect (Yi). Het Chinese karakter wordt vertaald als “verbaal geuite gedachten” en “hart-verstand”.* Het gaat dus om veel meer dan alleen maar ‘theoretische kennis’. In wezen gaat het om de verwezenlijking oftewel lichamelijke uiting van onze harts-wensen.

Als het Aarde element uit balans is, kunnen wij een bepaale basisgevoel van veiligheid missen. Het is dan niet veilig om het lichaam (helemaal) te bewonen. Dan is het ook erg moeilijk om onze diepste wensen (fysiek) te manifesteren. Velen zoeken dan veiligheid in mentale concepten, regels of structuren en leven als het ware (te veel) in het hoofd. Maar wat gebeurt er als je uit het lichaam gaat en in het hoofd gaat zitten? Juist… ‘de wielen van de bus draait rond en rond…’… oftewel – je gedachten gaan in cirkels draaien, je gaat piekeren of je maakt je zorgen over van alles en nog wat.

Een zwak Aarde element – of het lichaam niet willen (of kunnen) bewonen – kan dus leiden tot piekeren. Het vervelende is, dat piekeren en te veel bezorgdheid het Aarde element nog verder doet verzwakken. Dit geldt ook voor diegenen die te veel voor anderen zorgen en zodoende eigenlijk een disbalans hebben tussen geven en ontvangen. De Aarde zal altijd voor je zorgen, zij staat immers voor voeding, maar dan moet je wel bereid zijn om ook te ontvangen.

Niet geheel toevallig is er hier ook een link met het enneagram. De helper (enneatype 2) zit qua positie tussen de Maag en de Milt in (dit zijn dus de organen die bij het Aarde element horen). Als er iets is waar enneatype 2 nu beslist niet bekend om staat, is het zijn bereidheid om te ontvangen. Wel met het bedenken voor anderen wat zij nodig hebben. Vanuit de TCG (Traditionele Chinese Geneeskunde) zie ik ook eigenlijk altijd een disbalans in het Aarde element bij dit enneatype.

Het goede nieuws, of je nu gebruik maakt van enneatype 2 of een andere type, is dat je altijd kan werken aan het versterken van je Aarde element. Alles wat je kunt doen om meer in je lichaam te komen is per definitie goed voor dit element. Begin maar met het (continu) voelen van je billen als je zit en van je voeten als je staat. Verder zijn Qi Gong, Tai Chi of Yoga natuurlijk ideaal, maar sporten en wandelen kan net zo goed werken. Het fijne is, dat hoe meer je echt bewust je lichaam gaat bewonen, hoe makkelijker het op den duur zal worden. (En hoe minder last je zult hebben van ronddraaiende gedachten…)

Volgende keer nog meer Aarde tips!

Met dank aan:
*Carola Beresford-Cooke: Shiatsu in theorie en praktijk

Vorige keer heb ik verteld over de indeling van de seizoenen volgens de 5 elementen in de voedende moeder-kind cyclus. In dat systeem zijn er 5 seizoenen (inclusief de nazomer) die op elkaar volgen in de volgorde van de 5 elementen: Hout – Vuur – Aarde – Metaal – Water.

Een ouder systeem is dat van de 5 elementen volgens de kosmologische cyclus (zie figuur). In dit systeem is het de rol van het Aarde element om als overgangselement of ‘buffer’ te functioneren tussen de 4 (hoofd)seizoenen. Het leuke aan dit systeem is de koppeling aan de 12 dierenriemtekens van de Chinese Astrologie.

Het Chinese jaar wordt ingedeeld in 4 seizoenen. Ieder seizoen is onderverdeeld volgens de energieën van 3 op elkaar volgende dierenriemtekens (dus in totaal 12 maanden). Elk seizoen duurt ongeveer 72 dagen. Daarna volgt een periode van 18 Aarde-dagen. Tijdens deze 18 dagen helpt het Aarde element bij het afsluiten van het oude seizoen en het op gang brengen van het nieuwe. Dit correspondeert met de energie van het Aarde element. Aarde staat voor stabiliteit, rust, stilte en overgang.

Wat op dit moment extra interessant is om naar te kijken, is het feit dat elk seizoen afgesloten wordt met Aarde. Deze Aarde periodes vallen 4 keer per jaar, gemiddeld rond deze tijden: voorjaar 23.4.-4.5., zomer 23.7.-6.8., herfst 24.10.-6.11. en winter 24.1.-5.2. De komende weken (eind april en begin mei) is het dus weer zo ver. 

Het afgelopen jaar ben ik me meer bewust geworden van deze Aarde-tussen-seizoenen. Wat mij op is gevallen, is dat de energie vaak echt anders is dan in het voorafgaande seizoen. Zoals ik in mijn vorige blog vertelde, correspondeert elk seizoen en element ook met een klimaat. Het Aarde element correspondeert met Damp en Vocht. Hoewel de enneatype 5 in mij nog verder onderzoek wil verrichten :-), lijkt er in ieder geval bij mij een verband te zijn tussen deze periodes en vocht-gerelateerde klachten. Bijvoorbeeld: makkelijker ‘snotterig’ worden en schimmelklachten zoals zwemmerseczeem (typische Damp symptomen) dat ineens weer opduikt ‘uit het niets’. 

Andere Aarde en Damp (of Damp-Hitte) gerelateerde klachten kunnen o.a. zijn: zwaar gevoel in hoofd en lichaam, makkelijker aankomen of moeilijker afvallen, lossere stoelgang, aambeien, minder eetlust, kleverig beslag op de tong of makkelijker blauwe plekken krijgen. Daar tegenover staat dat als je normaal gesproken een ‘drogere’ constitutie hebt (zoals droge huid, keel, mond, hoestje of ontlasting), de vochtigere energie van het Aarde element juist verlichting kan geven bij dit soort ‘droogte’-klachten.  

Wat ik in ieder geval zeker weet is dat elk seizoen echt een ander effect heeft op mijn lichaam en ook op veel van de cliënten die in mijn praktijk komen. Het specifieke effect hangt natuurlijk samen met – je raadt het al – het totaalplaatje. Als je het effect van Aarde energie op je systeem wilt onderzoeken is je volgende kans +/- tussen 23 april en 5 mei. (Of je gaat gewoon naar de tropen in het regenseizoen – dan kom je er ook snel achter). 

Ik hoor graag je ervaringen of eventuele vragen die je hebt over het effect van de seizoenen op je lijf!

Met dank aan:
Anja Banks & Angela Neumann-Kunz: Kiinalaisen Astrologian salat (in het Fins – zou eventueel voor sommige Nederlandse lezers een kleine beperking kunnen zijn).
Harriet Beinfield & Efrem Korngold: Basisboek Chinese Geneeswijzen.
Derek Walters: Geheimen van de Chinese Astrologie.

Alles in dit universum, inclusief de seizoenen, kunnen ingedeeld worden volgens de 5 elementen: Hout, Vuur, Aarde, Metaal en Water. Zoals gebruikelijk in De Traditionele Chinese Geneeskunde (TCG) is het mogelijk om dit op verschillende manieren te doen. Met name het Aarde element vervult en dubbele functie. Vandaag kijken wij naar de seizoenen in de Moeder-kind cyclus (zie figuur).

Het uitgangspunt is en blijft altijd de verhouding tussen Yin en Yang. Yin vormt de kern en staat voor alles wat dalend, condenserend en inwendig is. Yang ligt aan de oppervlakte en is opstijgend, verspreidend en uitwendig. Yin en Yang gaan continu in elkaar over en de 5 elementen kunnen ingedeeld worden op basis van hun plek in dit continuüm.

Als wij de genererende cyclus van de 5 elementen (Sheng Tuan) oftewel de moeder-kind cyclus als uitgangspunt nemen, volgen alle 5 elementen elkaar in de bovengenoemde volgorde in  een cyclus van toenemende en afnemende Yang en Yin.

Als wij beginnen bij het Hout element staat dit element voor groei, geboorte en expansieve levenskracht. Dit komt dus overeen met groeiende Yang energie en de lente als seizoen. Na de lente komt de zomer wat in het teken staat van het Vuur element. Vuur staat voor licht, hitte en voltooiing. De energie van Vuur stijgt omhoog en geeft het maximum aan Yang energie aan.

De energie van het Aarde element heeft een draaiende beweging en staat voor rust, stilte en overgang. Zo correspondeert in de moeder-kind cyclus het Aarde element met de nazomer, en periode dat de overgang naar de Yinne herfst makkelijker maakt.

De herfst is het seizoen van het groeiende Yin en het Metaal element. Metaal staat voor waarde, geleidingsvermogen en precisie. De energie gaat steeds meer naar binnen. Uiteindelijk komt met de winter het maximum aan Yin energie. Dit komt overeen met het Water element. Water is de basis van het leven, en staat ook voor diepte, reiniging en (wils)kracht. De energie gaat omlaag, trekt zich helemaal naar binnen en slaapt in voorbereiding op de geboorte van de lente.

Elk seizoen correspondeert ook met een bepaald klimaat. In voorafgaande blogs heb ik al het een en ander hierover verteld. De lente correspondeert met Wind. Wind is grillig en veroorzaakt symptomen die zich telkens weer verplaatsen. Wind heeft de neiging om andere klimaten mee op sleeptouw te nemen en dat gebeurt ook regelmatig in het voorjaar (zoals bij de diverse symptomen van verkoudheden). Het klimaat van de zomer is Hitte. Hoewel de meeste van ons op deze toch relatief noordelijke breedtegraden genieten van warmte, kan het soms te veel worden. Al helemaal met vakanties naar warmere landen, zoals bij een pijnlijk verbrande rode huid na het zonnen of bij een zonnesteek.

En dan hebben wij de nazomer. Het klimaat dat hierbij hoort is Damp en Vocht. Net zoals de energie van Aarde in cirkels ronddraait zijn is Damp zwaar, sloom en moeilijk te bewegen. Denk aan overgewicht, of het gevoel van een vochtige nazomerdag als het bijna gaat onweren.

Het klimaat dat bij de herfst hoort is Droogte. Nu associëren wij vaak de herfst met regen. Meestal komt dit overeen met het late najaar in november, wat volgens de TCG al bij de winter hoort (en het Water element). Wat mij opvalt is dat ik eind augustus altijd de neiging heb om droge vingers te krijgen en dan met name de duim en wijsvingers, waar ‘toevallig’ ook de Long en Dikke darm meridianen lopen van het Metaal element. Als laatste, hoort bij de Winter het klimaat Koude. Dit kan zich onder andere uitdrukken in een kouwelijk gevoel, bleekheid en lage energie.

En zo zijn we naar het einde gekomen van de blog van vandaag. Ik hoop dat je weer meer inzicht hebt gekregen in hoe de 5 elementen werken welke invloed de seizoenen op ons (kunnen) hebben. Volgende keer volgt een  blog over de seizoenen in de kosmologische cyclus (assenkruis opstelling), waarbij Aarde een centrale rol heeft als overgangselement tussen alle seizoenen in.

Met dank aan:
Harriet Beinfield & Efrem Korngold: Basisboek Chinese Geneeswijzen.
Carola Beresford-Cooke: Shiatsu in theorie en praktijk.

Ik loop binnen in het huis van de zintuigen. De deur valt zachtjes dicht achter me. Ik sta in een grote, schemerige hal in het midden van het huis. Goudkleurig behang met grote, duistere raadselachtige vormen bedekt de muren. Het licht van de kaars in mijn hand wordt weerkaatst in de zijdezachte matheid van het behang. Een zwarte marmeren trap loopt naar de volgende verdieping, maar mijn aandacht wordt getrokken naar vijf donkerbruine deuren van mahonie die mij omringen. In het hout zijn vijf symbolen uitgesneden, een andere op elke deur. Mijn blik zoekt – en vindt – de deur met het grote oog. Mijn hand wordt, als vanzelf, geleid naar de deurknop, ik draai hem om en de deur draait open met een krakend geluid….

Ik doe een stap voorwaarts om de kamer binnen te lopen, maar ineens staat de deur achter me. Ik doe weer een stap naar voren, maar de deur verplaatst zich weer. Waarom kan ik niet binnenlopen? Ik doe nog een poging en de deur staat weer achter mij. Als vooruit niet werkt, dan maar achteruit. Ik doe een stap naar achteren, en nog een, en nog een. Stap voor stap kom ik – achterwaarts – de kamer binnen.

Het is erg donker in deze kamer. Mijn ogen proberen tevergeefs een glimp van licht op te vangen. Het wil maar niet lukken. De hele tijd een knagend gevoel in mijn achterhoofd dat er iets achter mij staat, iets wat ik kan voelen, en als ik me heel snel omdraai een glimp van kan vangen, maar nooit echt zien. Er is iets te zien in de kamer van het oog wat ik niet mag zien. Als ik het maar kon zien! Wat is het? Ik wil het weten. Ik moet het weten! Ik sluit mijn ogen. Verbaasd neem ik waar, dat al terwijl mijn ogen dichtgaan, een andere werkelijkheid zich op mijn netvliezen begint te vormen.

Met het rechteroog ben ik in een geometrische wereld van vormen. Ik zie rechthoekige meubels, een ovale spiegel en driehoekige puntdak in de verte. Het lijkt op de werkelijkheid dat mijn ogen kent. Maar als ik dichter bij kijk, wordt duidelijk dat die grotere geometrische vormen opgebouwd zijn uit steeds kleinere vormen. De boomstam achter het huis bestaat uit lintjes en rechthoeken, de bladeren uit driehoeken, de appels uit steeds kleiner wordende zeshoeken. Hoe langer ik kijk, hoe verwarrender het wordt. Als een schilderij van Picasso is de hele werkelijkheid hoekig en verdraaid. Alles lijkt net echt, maar ook weer niet. 

Ik verplaats mijn aandacht naar het linkeroog. Dit oog leeft in compleet andere wereld; een vloeiende werkelijkheid waar alles in elkaar overloopt. Er valt geen enkel contour te vinden in dit landschap van water. Als een rivier gaat het gras over in een rotsblok dat vervaagt in wolken in de lucht, die als regen samen vloeien in een veld gele paardenbloemen die stralen als een zon. Ik kijk naar mijn handen en zie vloeiende lintjes uit mijn vingers en handpalmen schieten, als water, als mist. Elke beweging die ik maak, hoe klein ook, verandert iets in het waterschilderij dat ik zie.

Ik doe mijn ogen weer open. Het is nog steeds erg donker in deze kamer. Met gesloten ogen wordt gezien. Met open ogen kan ik het blijkbaar niet. Wat is nodig om wel te zien? Op de tast vind ik mijn weg naar het raam. Met een felle beweging sla ik de vensterluiken open naar buiten. Wit, helder licht stroomt de kamer binnen. Het zonlicht zo zuiver dat het mij verblindt. Even zien mijn ogen niets anders dan licht. Ik wacht en vraag me af: Hoe veel licht zal ik nog nodig hebben om de werkelijkheid echt te zien voor wat die is? Of is dat misschien juist de valkuil, het idee dat er niets te zien valt in het donker?

Vorige week ging de blog van Spirit in Matter over het Hout element en de relatie met lente en zelfexpressie. Het Hout element correspondeert natuurlijk met veel meer dingen onder de zon, onder anderen de organen Lever en Galblaas, de pezen als weefsel en het zintuig ogen. In eerste instantie lijkt er misschien geen verband te zijn tussen deze aspecten van het lichaam. Wat ik zo mooi vind aan de Traditionele Chinese Geneeskunde (TCM) is hoe deze de relatie tussen verschilleden onderdelen van het lichaam beschrijft, en daarmee ook ogenschijnlijk ongerelateerde aspecten, patronen en symptomen terug kan brengen naar een oorzaak.

Wat is het Hout element eigenlijk? Waar staat het voor? Als wij de energie bekijken, dan representeert Hout levenskracht. Het is de kracht dat een zaad doet kiemen, het is de wil om geboren te worden en door te groeien tot een grote, vitale, krachtige boom. Ik denk ook vaak aan de enorme energie van een grassprietje dat door het asfalt heen groeit! Dat is nogal wat… En iemand moet die kracht in goede banen leiden, en die taak is in ons lichaam gegeven aan de Lever en de Galblaas.

In de TCM wordt gezegd dat de Lever en Galblaas de vrije stroom van Qi onderhouden. Dit betekent dat deze organen ervoor zorgen dat Qi (energie), Bloed en Vloeistoffen ongehinderd circuleren in het lichaam. Een goede circulatie betekent dat de stroom ontspannen, spontaan een gelijkmatig is. Dit heeft een gunstig effect o.a. op de spijsvertering, stofwisseling en zeker ook op onze emoties. Als de Lever en Galblaas niet door kunnen stromen (bijvoorbeeld door verkeerde voeding, onverwerkte woede of andere blokkades) heeft dit Leverstagnatie als gevolg. Dit kan zich bijvoorbeeld uiten in stemmingswisselingen, irritatie, nerveuze spanning, pijnen die zich verplaatsen, ophoping van afvalproducten of depressiviteit.

Als de Hout energie te krachtig wordt en geen goede basis heeft om in te rusten (bijvoorbeeld als wij alsmaar doorgaan met werken tot laat in de avond), kan de Lever-Qi gaan rebelleren. In de TCM wordt dan gesproken over Opstijgend Lever–Yang. Dit kan bijvoorbeeld duizeligheid, droge ogen, hoofdpijn (vaak aan een kant of bij de slapen) of een hoge toon in het oor als gevolg hebben. Dus, hoewel de Hout energie erg krachtig is, is er altijd een tegengewicht nodig in de vorm van ontspanning en rust – anders is het risico groot dat het hout zichzelf uitdroogt en opbrandt (wel eens gehoord van burnout?).

Het zal in ieder geval duidelijk zijn, dat er best wat overzicht en planning nodig is om energie goed door te laten stromen. De Lever wordt dan ook vaak ‘de generaal’ genoemd. Het maatje van de Lever, de Galbaas (‘de officier’) geeft moed, neemt initiatief en heeft het lef om alle plannen van de Lever uit te voeren. De Galblaas is dus diegene die de beslissingen moet nemen. Bij een zwakke Galblaas energie kan het moeilijk zijn om beslissingen te nemen. Als de energie doorslaat kan het zich uiten in teveel aandacht voor details en perfectionisme. Dit gaat vaak samen met hoofdpijn en spanning in de nek en schouders…

Verder opent de Lever in de ogen. Van de Galblaas wordt heel mooi gezegd: “Metaforisch gezien vormen de Galblaas en gal een vloeibaar kristal, zoals de lens van het oog, waardoor we de bestaande en toekomstige, innerlijke en externe realiteit waarnemen”*. Voor mij geeft dit aan hoe belangrijk het is om een vrije en zuivere Hout-energie van binnen te hebben om goed te kunnen waarnemen. Het is dus ook niet voor niets dat men allerlei oogproblemen kan krijgen (wazig zien, vlekjes voor de ogen, droge, rode, pijnlijke ogen enz) als de Lever of Galblaas uit balans zijn. Ook zien wij hier de relatie met beslissingen nemen: Als wij niet helder kunnen ‘zien’ kunnen wij ook moeilijk plannen of goede beslissingen nemen.

Als laatste (voor vandaag) worden de pezen gevoed en gecontroleerd door de Lever en Galblaas. Daarnaast loopt de Galblaas langs de zijkanten van het lichaam vanaf het oog, via de nek en schouders tot de 4e teen. Op deze manier wordt er een verbinding gelegd tussen waarnemen (ogen) en de beslissing en fysieke respons (via pezen en spieren). De Galblaas is ook verantwoordelijk voor het evenwicht tussen links en rechts. En zo is er weer een relatie met het nemen van evenwichtige beslissingen.

Het is toch bijna te mooi voor woorden hoe prachtig het systeem in elkaar zit!

Meer weten:
* Harriet Beinfield & Efrem Korngold (2001): Basisboek Chinese Geneeswijzen
Carola Beresford-Cooke (2001): Shiatsu in theorie en praktijk