Vorige keer heb ik verteld dat ik bezig ben met het ontspannen van mijn ogen. Uiteindelijk zou het mogelijk moeten zijn dat ik hierdoor een zwakkere bril ga dragen of zelfs zonder zou kunnen, maar dat moet allemaal nog blijken. Beginnend bij een brilsterkte van -6.00 en cilinders van 1.50 kun je stellen dat zoiets hoogstwaarschijnlijk niet in een nacht bereikt wordt, als het al mogelijk is.

Maar… het ‘niet zeker weten wat het eindresultaat gaat worden’ is voor mij nog nooit een doorslaggevend argument geweest om iets niet te doen. Dus, ben ik met hart en ziel weer gedoken in een nieuw, uitermate fascinerend (onderzoeks)project naar hoe ik (nog) meer ontspanning kan brengen in mijn lijf en leven, en daardoor dus hopelijk ook door kan geven aan anderen.

De afgelopen weken ben ik bezig geweest met diverse oefeningen om mijn ogen te ontspannen en te bewegen. Daarnaast probeer ik (volgens de methode van Dr. Bates, zie mijn vorige blog) mijn bril zo vaak mogelijk af te zetten (of een zwakkere bril te gebruiken).

Wat het (letterlijk) beter zien betreft, is het nu nog te vroeg om er iets definitiefs over te zeggen. Maar verrassend genoeg blijkt dat dus veel minder interessant dan al die andere dingen die erbij komen kijken. Door het afzetten van mijn bril en de confrontatie met een wazige wereld worden veel emoties en (beperkende) overtuigingen aangeraakt. En doordat ze zichtbaar worden ontstaat de mogelijkheid tot transformatie ervan.

De eerste paar weken voelde ik voornamelijk verzet, weerstand en frustratie. Stomme bril, stomme ogen, ik wil dit niet! Waarom doe ik dit? Het levert toch niets op – geef het nou meteen op. Dit is zinloos. Het lukt je toch niet. En zoals altijd volledig zuiver gespiegeld door de buitenwereld, toen ik naar de opticien ging en hij mij min of meer voor gek verklaarde en zei: ‘Je ogen zijn gewoon zoals ze zijn, dat kun je niet veranderen. Punt.’ Zeer vermoeiend. Maar toch bleef ik doorgaan met ‘zinloze’ oefeningen, de bril steeds weer afzetten en ruimte geven aan alle emoties die erbij kwamen kijken.

Ik zag dat ik vaker naar de bril greep – en nog steeds grijp – als ik moe ben, of als ik in situaties ben waar ik me een beetje onzeker voel. De bril geeft houvast in een wazige wereld. Als ik alles kan zien, blijf ik de illusie houden dat ik de wereld kan controleren. Als ik alles kan zien, dan kan ik alles en iedereen in de gaten houden zodat ik weet wat ik kan verwachten en hoe in te spelen op de situatie zodat ik me veilig voel. Zonder bril moet ik me wel overgeven aan dat wat is.

En toen kwamen de momenten dat het kalm werd. De bril afzetten voelde ineens als een moment van rust, een moment van ontspanning, een moment voor mezelf. De focus verplaatste zich van alles wat ik niet kon zien naar genieten van het (even) niet moeten zien.

Een dag stond ik zonder bril buiten te kijken naar een wazige wereld met wazig gras, wazige huizen, wazige bomen en wazige verkeersborden. Ineens viel het me wel op dat ik de ‘natuurlijke vormen’ beter kon zien dan de strakke lijnen en letters. Sterker nog, het contrast tussen en witte en zwarte muur voelde bijna vijandig. Toen realiseerde ik me dat ik op dat moment letterlijk naar mijn eigen binnenwereld stond te kijken.

Ik heb zo vaak geprobeerd om ‘grip’ te krijgen op hoe ‘mijn systeem werkt’. Voor mij zijn grenzen een nogal vaag begrip. Ik heb heel erg de neiging om me te vereenzelvigen met anderen en alles te voelen wat een ander voelt. Daarnaast heb ik een sterke voorkeur voor harmonie en probeer ik conflicten te vermijden. Mijn individualiteit neer te zetten en mezelf een vorm geven is nogal een uitdaging voor mij.

En daar stond ik letterlijk naar een wereld te kijken waar alles, inclusief ikzelf wazig was en in elkaar over vloeide, geen enkele grens te bekennen. En ik voelde alsof alle spanning ineens van me afgleed, alsof ik eindelijk kon rusten in mezelf. Dit voelt als thuis. Dit voelt als mijn werkelijkheid. Wat een opluchting om eindelijk weer, voor het eerst sinds mijn kindertijd, de wereld te mogen zien zoals ik die zie, zoals die op dit moment voor mij is – zonder te moeten kijken volgens de normen van een ander hoe de wereld eruit zou moeten zien.

Dus voor nu beweeg ik me in een wazige wereld waar grenzen vaag en onduidelijk zijn, waar alles overgaat in elkaar en verbonden is met elkaar. Zo voelde het al, maar nu klopt mijn zintuigelijke waarneming ook met mijn innerlijk gevoel. Dat geeft rust.

Waar dit naartoe gaat weet ik niet. Ik heb wel een vermoeden dat het wazig zien van de wereld ook een beschermingsstrategie is om (te) veel indrukken buiten te houden en om mezelf niet te hoeven definiëren. Ik ga er dus van uit dat er nog veel meer emotioneel werk aan zit te komen, zeker met betrekking tot mezelf neerzetten als een individu in deze fysieke wereld.

Maar... hoewel veel verandering en beweging in deze nieuwe wereld ook onzekerheid met zich mee brengt, voelt het wel goed. Want als alles altijd hetzelfde blijft, hebben onze ogen en wij als mens de neiging om te verstarren, terwijl juist in de beweging de mogelijkheid zit tot ontspanning en groei.

Voor meer info over de Natuurlijk zien methode van Dr. Bates verwijs ik je graag naar www.volzicht.nl.

Al jaren ben ik bezig mijn lijf, mijn emoties en mijn gedachten te ontspannen en zo mijn lichaam, hart en hoofd beter te laten samenwerken. Altijd bezig met het verwerken en loslaten van oude emotionele- en gedragspatronen die mij niet meer dienen. Continu op zoek naar manieren om mijn lichaam in ontspanning te laten komen en vooral uitvinden hoe ik ontspannen kan blijven als het leven even tegenzit. Dus eigenlijk steeds op zoek naar manieren om stevig te blijven staan in een wereld die steeds verandert, om minder weerstand te bieden tegen dat wat ik ervaar en dieper te gaan in acceptatie en het omarmen van dat wat is. 

Een maand geleden dook er – uit het niets – ineens een hele nieuwe gedachte op in mijn hoofd: ‘Ik wil ook mijn ogen leren ontspannen’. Die gedachte bleef maar rondzwerven in mij hoofd. Toen herinnerde ik me ineens dat een van mijn cliënten mij een half jaar eerder had verteld dat ze bezig was met (weer) leren zien zonder bril via de methode van een Dr. Bates. Dus maar Googelen.

Op de site van Volzicht terechtgekomen en ja, hoor, het lijkt inderdaad zo te zijn dat men weer kan leren zien zonder bril. Zeker als men een bril draagt die niet zo heel sterk is. In wezen is het heel simpel: bijna alle oogaandoeningen inclusief slecht zien zijn een gevolg van gespannen oogspieren en verkeerde kijkgewoontes. Dus, hoe meer ontspannen de ogen zijn, hoe beter het zicht. Schijnbaar gaan veel mensen dan ook beter slapen, krijgen ze minder last van droge, jeukende en branderige ogen en en kan het ook helpen tegen hoofdpijn. Nou, interessant genoeg om in ieder geval te onderzoeken, dacht ik bij mezelf.

En er zijn best veel manieren om de ogen te ontspannen door middel van allerlei oefeningen en bijvoorbeeld door voeding en aarding, maar het allerbelangrijkste is om de bril af te zetten en zo veel mogelijk zonder bril te doen. Van nature zijn ogen gewend om veel te bewegen, om boller en platter te worden. Door het dragen van een bril worden de ogen ‘gefixeerd’ in een bepaalde stand en worden ze lui. Hierdoor gaan mensen vaak op den duur juist slechter zien door het dragen van en bril, en hebben ze vaak een sterkere bril nodig. Althans, dat is het  uitgangspunt van de Dr. Bates methode.

Nu is het wel zo dat ik al 30 jaar en bril draag van rond de -6.00 met een behoorlijke cilinder erbovenop. Dit betekent dat ik ongeveer 30 cm scherp zie en dat de rest van de wereld een nogal wazige bedoeling is. Dus, het zal wel duidelijk zijn dat ik er echt niet op zat te wachten om op die manier door het leven te gaan. Maar ja, onderzoek is onderzoek, en het gevoel dat ik hier iets mee moest liet me maar niet los.

Dus zonder enige voorbereiding heb ik gewoon voor de lol (ja, het klopt, mijn gevoel voor humor is soms nogal raar) een uur lang de bril afgedaan tijdens het koken. Nou, heel veel zag ik niet, maar het koken lukte – wonder boven wonder – best goed. Wat ik niet aan had zien komen was de onmiddellijke emotionele impact: frustratie, verdriet, angst om de controle kwijt te zijn. En na het uur, pijn in allerlei spieren rond mijn ogen, in mijn wangen en kaken, in mijn nek; NIET door het aanspannen van mijn gezicht omdat ik beter wou zien, maar juist de spanning voelen die er al die tijd er al zat!

Een paar dagen later heb ik een geleide oogmeditatie (ontspanningsoefening) gedaan via dezelfde site. Gewoon even kijken (of eigenlijk juist niet kijken) wat het met mij zou doen. Aan het einde van die 5 minuten zat ik te huilen als een kind van opluchting, omdat mijn ogen zo blij waren om voor het eerst in 30 jaar weer ontspanning te voelen. Nee, dat had ik ook niet aan zien komen…

Ik had geen idee dat ik dag in, dag uit met zo veel spanning rondliep in mijn ogen. Want zo gaat dat met spanning (of het nou emotionele, mentale of lichamelijke spanning is) – wij raken eraan gewend en voelen het niet meer. Maar het zit er wel… Dus, ga eens even na bij jezelf, hoe veel spanning zit er in jou ogen of elders in jou lijf, waar je je misschien niet eens bewust van ben?

Hoe dan ook, zal het geen verassing zijn dat ik dit onderzoek dan ook niet meer (los) kan laten. Ben inmiddels een aantal weken bezig met diverse oefeningen en ik sta echt versteld van wat het allemaal nog meer teweeg brengt. In mijn volgende blog ga ik je daar meer over vertellen. Graag tot de volgende keer!

Voor meer info over de Natuurlijk zien methode van Dr. Bates verwijs ik je graag naar www.volzicht.nl.

Je kent ze, die momenten in het leven dat alles anders wordt. Er gebeurt iets, en je weet gewoon dat het leven nooit meer hetzelfde zal zijn. Deze gebeurtenissen lijken zo eens in de tien jaar op mijn pad te komen. Ik heb er dus een paar meegemaakt en kan me elke keer nog herinneren alsof het gisteren was. 

Het meest recente moment: april 2014 – een zonnige koude voorjaarsweek in Norrköping in Zweden. Primal Therapy: zonder enige twijfel het aller moeilijkste wat ik ooit heb gedaan of meegemaakt in mijn leven. Stel je voor dat je zeven dagen achter elkaar aan het baren bent en dan ook nog een marathon aan het lopen bent tegelijkertijd – en het komt een beetje in de buurt van deze ervaring. Na het volgen van diverse persoonlijke ontwikkelingstrajecten en therapieën in de afgelopen 10 jaar, dacht ik dat ik best wel een redelijk beeld had van de patronen die mijn leven beheersen. Maar er was zo veel meer en het ging zo veel dieper dan ik ooit had kunnen vermoeden. 

Via de de familielijn heb ik een zeer diepe angst en wantrouwen tegen het leven geërfd. 
Dissociatie, vluchten in diverse verslavingen, als een levende dode door het leven gaan. De behoefte om het leven te onderdrukken door de controle te (willen) houden via oordeel, slachtofferschap en het verlaten van het lichaam. Dit alles is nog steeds aanwezig in MIJN lichaam, als een zwarte, kleverige, misselijkmakende stof, die elk orgaan en elke cel doordringt.   

Ik, de trotse drager van het familie erfgoed: mij niet veilig voelen in mijn lichaam, dissociërend, verslaafd aan eten en comfort, mijn woede en levenskracht onderdrukkend, in de illusie leven dat als ik maar mijn omgeving en de mensen om me heen kon controleren, dat de dag zou komen dat ik me wel veilig genoeg zou voelen om werkelijk hier te zijn, om te leven. Tot mijn grote schaamte, ook de levenskracht en spirit van mijn dochter onderdrukkend. Niet omdat omdat iemand hier kwaadwillend is of was (dit gaat niet over het veroordelen van iemand), maar omdat het zo verrekt moeilijk is om deze patronen te doorbreken. 

Alle gebeurtenissen uit het verleden, inclusief uithongering, misbruik en oorlogen, de stemmen van onze (voor)ouders, alles ligt nog veilig opgeborgen in onze lichamen. Ons hele leven, functioneren wij bijna allemaal op het emotionele niveau van een 3-jarige, en we zijn ons daar niet eens van bewust. Wij denken dat we vrij zijn, maar in de werkelijkheid zijn wij alsmaar de patronen en levens van onze moeders, vaders en voorouders aan het herleven (of ertegen aan het rebelleren). En dat generatie na generatie na generatie…

Na een week Primal Therapy voelt het leven anders, lichter of zo (en dan heb ik het niet over die extra kilo’s die ik ook kwijtraakte). De onverwachte ontdekking: al die stemmen, al dat bagage uit het verleden – dat ben ik niet. Dat was ik nooit! I wil hier zijn! IK WIL LEVEN! Ik had werkelijk geen idee wat dit lichaam en deze geest allemaal konden doen, de kracht die in mij geborgen ligt. Ik ben zo KLAAR met het vieren van de dood. Vanaf nu kies ik VRIJHEID en het LEVEN! 

Het is een werkelijk transformerend proces. Een van de mooiste cadeaus tot nu toe, is om de verandering te zien in mijn dochter en in onze relatie. Ze voelt zo vrolijk, energiek en levendig en ondanks dat ze nog steeds humeurig kan zijn en haar sterke wil laat gelden, kan ik haar eindelijk laten zijn wie ze is, zonder haar te willen controleren zodat ik me veilig kan voelen. Het voelt echt als een zegen. 

En dit is maar het begin. Er is nog veel werk aan de winkel, maar nu voel ik tenminste dat ik – misschien voor het eerst – werkelijk een kans maak om dat te doen, en die persoon te worden waar ik hier op aarde voor ben gekomen. Ik voel me als een pasgeboren baby. Geen flauw idee wat er zal komen, maar ik ben klaar om te vertrouwen – wetend met mijn hele wezen dat het leven nooit meer hetzelfde zal zijn. 

Meer weten? Kijk naar:
What is Primal Therapy?
Primal therapy with Puja
Ground Zero Primal

Je kunt je commentaren en vragen posten bij ‘Comments’ hieronder, op FaceBook of stuur me een e-mail en ik zal mijn best doen om een antwoord te geven. 

Wij hebben dit jaar een exceptioneel warme winter gehad. De temperatuur bleef maar boven de nul hangen. Geen vlokje sneeuw. Nu, in de eerste week van februari, schijnt de zon in een helderblauwe hemel, vogels zingen, de eerste bloembollen zijn al gaan bloeien. Geweldig toch? Geen donkere, koude winter – geef mij maar al die voorjaarsenergie, hoe meer, hoe beter…

Toch ben ik niet zo gecharmeerd… Het begon zo’n twee weken geleden. Uit het niets begon mijn lichaam gespannen te voelen. Ineens werden mijn spieren veel sneller vermoeid dan voorheen, mijn pezen voelde strak aan, veel meer kleine blessures na dezelfde lichaamsoefeningen die ik al maanden - zonder er last van te krijgen - doe. 

Mijn hoofd zit vol met creatieve plannen en ideeën, wat in eerste instantie natuurlijk geweldig lijkt. Toch heb ik veel moeite met iets voor elkaar te krijgen. De lijst met dingen die gedaan moeten worden groeit met het uur, maar ik kan bijna niets afstrepen. Het is bijna alsof het hele universum zijn best doet om ervoor te zorgen dat ik geen enkele taak af kan ronden…. Of ik kan me niet concentreren, of ik ben afhankelijk van input van buitenaf, die er op een of ander manier gewoon niet komt. Ik voel me overdonderd door alle dingen die ik moet (lees: denk  te moeten) doen… tot het punt waar ik in een staat van verlamming naar mijn lijst zit te staren – of uit ellende gewoon op FaceBook ga surfen, om in ieder geval ergens mee bezig te zijn.

Ik ben ook bang dat al deze zaken mijn humeur ook niet ten goede komen. De laatste maanden heb ik best wat werk gedaan om mijn onderdrukte woede te leren uiten. De kussens in mijn praktijkkamer zijn inmiddels gegarandeerd stofvrij – elke dag een pak slaag met een bezemsteel doet wonderen wat dat betreft. Het werd al iets rustiger. Nu niet meer – deze dagen ben ik bang dat mijn stok zal breken als de huidige trend doorzet. Grote frustratie. Ik voel me, zoals ik me voorstel dat een hogedrukpan zich moet voelen – de hoeveelheid stoom bouwt zich steeds meer op… tot de onvermijdelijke explosie.

En als ik heb goed heb begrepen, ben ik niet de enige…

Wat is er aan de hand? Hier een van mijn hypothesen…

In de Chinese filosofie wordt de wereld onderverdeeld in vijf elementen: Water, Hout, Vuur, Aarde en Metaal. Het is intuïtief makkelijk te begrijpen dat deze elkaar voeden (Water voedt Hout, Hout voedt Vuur enz.). Daarnaast correspondeert Water met de winter en Hout met het voorjaar. De overgang van winter (Water) naar voorjaar (Hout) is energetisch gezien de meest extreme transitie, omdat wij van maximum Yin (winter, stil, koud, hard) naar de explosieve Yang groei-energie van het voorjaar gaan (denk aan onkruid dat door het asfalt heen groeit). Deze heftige omslag is ook waarom veel mensen zo moe zijn in de lente. (Lees hier de blog over de seizoenen in de 5 elementen cyclus).

Wat is er nu dus gaande? Wij hebben een extreem korte en warme winter achter de rug. Dat betekent dat het Water element (te) weinig tijd heeft gehad om zich op te laden. Ineens, en veel te vroeg, komt de groei-energie van Hout binnen in ons systeem. Deze overgang is al moeilijk onder gunstige omstandigheden, laat staan na deze winter. Geen wonder dus als er wat groeipijnen zijn in de vorm van strakheid en stugge pezen (weefsel van Hout), creatieve buien en veel plannen (taak van de Lever, orgaan van Hout), explosieve, gefrustreerde gevoelens en woede (emotie van Hout). (Lees hier meer over het Hout element in het lichaam).

Wat kun je doen als je een iets minder makkelijke tijd hebt tijdens deze transitie? 

• Neem genoeg rust, eis niet te veel van jezelf, laat jezelf lekker gemasseerd worden, doe je voordeel met Shiatsu of acupunctuur… Het zijn allemaal goede manieren om het Water element alsnog te voeden. 
• Als je moeite hebt met overmatige frustratie of boosheid, kan ik 5-10 minuten ‘anger work’ echt aanraden! Als je het goed doet, voel jij je erna even helemaal lekker uitgeput en duidelijk rustiger. 
  
• Geniet van je creativiteit, probeer nieuwe manieren om er uiting aan te geven en als het te veel is, deel dan grotere projecten op in kleinere stukjes. Zoals ik aan het doen ben, op dit moment. Ik hoef niet elke marketing taak dat ik voor het hele jaar kan bedenken uit te voeren binnen een week. Een blog is genoeg… voor nu. 
  

De meeste mensen hebben er alles voor over om pijn te vermijden.

Als we te dicht bij een hete kachel of het open haard komen, deinst ons lichaam van nature terug van de hitte om zichzelf te beschermen. Als we struikelen en vallen op straat, of op het moment net voor een auto-ongeluk, zal ons lichaam zich schrapzetten in een poging om het lichaam te beschermen en pijn te vermijden. Het is een natuurlijk instinct, als iets pijn doet willen wij gewoon weg van die pijn.

Het interessante is dat de meesten van ons deze reactie niet alleen bij ​​fysiek bedreigende gebeurtenissen laten zien, maar ook bij denkbeeldige gebeurtenissen (in de toekomst of uit het verleden).

Een klein experimentje ... Sluit je ogen en stel je voor dat je bovenaan een trap staat. Laten we er een lekker lange, harde gepolijste marmeren trap van maken. Voel hoe  onverzettelijk hard de stenen onder je voeten zijn. Voel nu hoe je naar voren leunt, totdat je je evenwicht verliest en voorover valt. In slow motion zie je de scherpe kanten van de traptreden dichter en dichter bij komen. Je kunt niets doen om de val te stoppen. Binnen een paar microseconden zal je lichaam op de harde stenen ‘crashen’... Full impact ... NU!

Ik weet niet hoe dat werkt voor jou, maar als ik deze reeks handelingen via mijn lijf voel, beginnen verschillende delen van mijn lichaam zich samen te trekken – mijn buik trekt zich samen, mijn schouders worden gespannen, mijn nek en kaak spieren worden stijf - alles in een poging om de (denkbeeldige!) impact te voorkomen. In mijn fysieke 'werkelijkheid' is niets aan de hand, toch is mijn geest niet in staat om het verschil te voelen, met als gevolg dat mijn lichaam reageert op dezelfde manier alsof ik echt van de trap af val.

Fascinerend, of niet? Zoals je je kunt voorstellen, geldt dit niet alleen voor fysieke pijn , maar ook voor verschillende soorten (ingebeelde of 'echte') emotionele pijn .

De woorden, ‘Ik haat je!' zullen – indien geuit met een intentie van pure woede en haat die past is bij een dergelijke uitroep – een lichamelijke sensatie als gevolg hebben in de persoon die deze woorden ontvangt. Het is gewoonweg fysica. Intuïtief is dit misschien het gemakkelijkst te begrijpen in relatie tot klank. Op dezelfde manier dat je de beat van een goede bas in je lichaam kunt voelen als je het volume genoeg opkrikt, resoneren ook muziek, woorden en andere geluiden in je lichaamsweefsels (of je je daar nu actief bewust van bent of niet).

Niet alleen zal de (hoorbare) klank van de woorden zich door je lichaam verplaatsen, de emotie zal dat ook doen. Alles is energie. Het enige verschil zit in de frequentie (het ‘geluid’) van de emotie, die buiten het bereik van je gehoor ligt.

En dat is alles ! ... Of liever gezegd, dit is hoe het zou kunnen zijn :
Hatelijke woorden worden uitgesproken. Ze bewegen door ons lichaam. We voelen. We gaan verder. 
Echter, voor de meesten van ons, is het verhaal lang niet over - omdat we weerstand bieden​​.

De meeste mensen, waaronder ik, willen eigenlijk geen negatieve emoties voelen. Negatieve emoties voelen ongemakkelijk. Ze voelen slecht . Ze voelen pijnlijk. Of liever gezegd, de meeste mensen associëren negatieve emoties met pijn, lijden en een slecht gevoel in hun gedachten. Net als bij het ​​voorbeeld van de trap – het beeld van pijn in ons hoofd (of het nu 'echt' of ingebeeld is) is de reden dat ons lichaam zich samentrekt. Soms meer, soms minder. Een samengetrokken lijf voelt nooit goed (probeer al je spieren samen te trekken en laat ze allemaal tegelijk los - de ontspannen toestand voelt vast beter).

En de meeste mensen willen zich gewoon goed voelen. Wat is daar mis mee? Nou ja, niets, natuurlijk ... als wij de keuze zouden hebben, zouden wij allemaal kiezen om ons goed te voelen in plaats van slecht. Het probleem is dat het leven gewoon niet altijd goed voelt. Toch zitten de meeste van ons gevangen in uitgebreide strategieën om gevoelens van pijn te vermijden en weestand tegen alles wat niet goed voelt.

Vroeg of laat zullen we allemaal in een situatie belanden die pijnlijk aanvoelt, of het nu over emotionele of fysieke pijn gaat. Meestal gebeurt het eerder vroeger dan later. Vanaf de eerste keer dat onze ouders niet onmiddellijk komen als we huilen, de eerste keer dat we honger hebben en niet meteen melk krijgen, de eerste keer dat we vallen en niet worden getroost, maar worden verteld om ons niet zo aan te stellen, de eerste keer dat wij vol woede met onze voeten op de grond stampen, maar worden verhinderd onze volledige wil uit te drukken door goedbedoelende ouders die ons in plaats daarvan proberen af te leiden. Het overkomt ons allemaal, telkens weer. Dus bouwen we muren om ons heen zodat wij die pijn niet hoeven voelen.

Er zijn veel verschillende systemen die deze muren beschrijven. Een van mijn favorieten is het enneagram. Dit systeem kent negen verschillende verdedigingsmechanieken en strategieën voor het vermijden van pijn.
... Er is een zilveren randje aan elke wolk. Laten we iets leuks gaan doen (7).
... Anderen hebben een probleem, maar ik zeker niet. Ik heb de controle (8).
... Ik heb niet echt iets nodig. Ik moet jou helpen (2).
... Ik moet hier meer over weten (5).
... Ik moet mijn reactie aan passen of dit oplossen om het perfect te maken (1) .
... Er is iets mis met mij, ik ben niet om van te houden (4 ).
... Het is jouw schuld. Ik heb structuur nodig om me veilig te voelen (6).
... Falen is geen optie. Ik kan hier een succes van maken (3).
... Als alles rustig zou zijn zou alles goed zou komen (9).

Mijn voorkeursstrategie is om ‘uit te tunen’ en ‘weg te gaan’. Ik ga in mijn hoofd zitten (ofwel in een dromerige afwezigheid (9) of in het analyseren van mijn gevoel (5)) of ik vertrek volledig uit mijn lichaam (9). Want als ik hier niet echt ben, kan ik geen pijn voelen (en ook geen echt geluk, maar ja, dat is dan maar de prijs dat betaald moet worden). Een andere favoriet van mij is om mezelf te troosten en te verdoven met eten , chocolade, tv... of iets anders dat me een gevoel van 'volheid' geeft (9) – zodat ik niet daadwerkelijk de leegte in mij hoef te voelen.

Dit heeft redelijk goed gewerkt voor mij de afgelopen 40 jaar (NB: de woorden 'redelijk goed' zijn nog zo’n 9-strategie: 'Het is goed (genoeg) zoals het is…'). Begrijp me niet verkeerd - afweermechanismen zijn een noodzakelijk onderdeel van het leven van de meeste kinderen. En ja , een gezond gevoel van angst is handig wanneer je aan de rand van de afgrond staat. Maar ... Ik ben 40 jaar oud . Heb ik echt nog steeds al deze strategieën nodig? En een andere vraag: wat zijn de werkelijke kosten van deze beschermingsstrategieën?

De afgelopen maanden is een nogal turbulente periode geweest voor mij, met name in relatie tot mijn (ego-)strategieën. Hoewel ik al 10 jaar lang met het enneagram werk, heb ik nooit echt geloofd dat het mogelijk was om deze mechanismen te overstijgen. Wij hebben immers een ego nodig om met anderen te kunnen communiceren. Zelfs bij mensen die duidelijk hoger op de spirituele ladder staan (guru's en dergelijke) , zijn verschillende enneatypische gedragingen nog steeds herkenbaar.

Uiteraard heb ik nog steeds niet al mijn mechanismen overstegen. Ik voel wel meer dan ooit tevoren dat er iets verandert. Voor mij waren er twee belangrijke sleutels nodig om dingen daadwerkelijk te willen veranderen: 1) volledig zien en aanvaarden dat mijn verdedigingsmechanieken nog steeds erg actief zijn op een onbewust niveau, en 2) het besef hoeveel mijn beschermingsstrategieën mij echt kosten.

In mijn geval zijn het verdwijnen uit mijn lijf en mezelf verdoven (om maar niet volledig te hoeven voelen) de grootste energie-dieven van mijn leven. Ik dacht dat ik gewoon weinig energie had en heel voorzichtig moest zijn met mijn lichaam, in mijn activiteiten, hoe veel ik deed en met wie ik omging. Hoe verbaasd was ik toen ik erachter kwam dat hoe meer ik actief deelneem aan mijn leven, hoe meer lichaamsoefeningen ik doe, hoe meer ik me verbind met de woede die ik voel van binnen - hoe meer energiek ik word, hoe meer levend ik me voel en hoe meer vrij ik me voel om mezelf te zijn. En paradoxaal genoeg - hoe meer ik negatieve emoties en pijn in mijn systeem toelaat door aanwezig te blijven, ongeacht wat zich aandient - hoe beter ik me voel.

Ga dus nog eens kijken naar de lijst van de pijn vermijdingsstrategieën hierboven. Het zou zomaar kunnen dat je jezelf herkent in een of twee van deze typische gedragingen... en vraag jezelf hoeveel je weerstand en afweer tegen pijn je eigenlijk kost?

Is het de prijs waard?

Een aantal weken geleden bevond ik me (na een bijzondere spirituele ervaring) een heel weekend  lang in een exceptioneel rustige en stille staat van zijn. Ik was volledig open, afgestemd en in verbinding; ik kon zowel mijn eigen behoeften als die van mijn dochter en man voelen, en ik was in staat om te reageren op mijn eigen behoeftes en de behoeftes van anderen zonder enig gevoel van conflict. (Ja – dat zou ik inderdaad ook zeker vaker mee willen maken).

Tijdens dat weekend, was mijn vijf jaar oude dochter blij, stralend en vriendelijk. Ze hielp spontaan met het afruimen van de hele (!) tafel. Ze was zo ongelofelijk mooi en het was een waar genot om bij haar te zijn.

Nu is ze weer haar grenzen aan het zoeken, wij zijn continu in gevecht (vooral in de ochtend). Ze wil gewoon spelen (natuurlijk wil ze dat) en weigert mijn regels te volgen (waar ik het eigenlijk zelf mee eens ben). Als geen ander kan zij de drama-queen spelen en ze trekt dan ook alle registers open (en haalt daarmee pas echt het bloed van onder mijn nagels vandaan).

En ik dan? Ik voel een hoop frustratie. Ik voel hoe rigide mijn gedachten zijn en hoe mijn lichaam zich samentrekt (gespannen schouders, buik en billen). Ik zie mezelf oude (op angst gebaseerde) patronen herhalen – ik voel een bijna dwangmatige behoefte om te controleren wat ze doet, hoe ze het doet, wat ze eet. Ik word echt misselijk van mezelf en ga mezelf daardoor nog meer veroordelen (en daarin ben ik echt bedreven!).

Ik zie dat ik vooral getriggerd word door tijdsdruk (bijvoorbeeld op tijd zijn op school) . Ik hoor een stem in mijn hoofd : 'We MOETEN op tijd op school zijn, want anders ... ' Ja? Gaat de wereld nou echt onder als een 5 -jarige 5 minuten te laat op school is?

Ik word getriggerd door haar grote gevoel voor drama. Ik probeer haar logisch te benaderen (wat natuurlijk totaal niet werkt). Ik moet haar emotionele uitbarstingen inperken (omdat die onveilig voelen voor mij). Ik heb het idee dat ik me als een autoriteitsfiguur moet gedragen en probeer duidelijke grenzen te stellen. Maar hoe stel je liefdevolle grenzen, zonder ouderwets autoritair te worden?

Hmmm ... Zou het kunnen dat deze ervaringen op een of andere manier verbonden zijn? (zei zij met een stem druipend van sarcasme). Neen, even serieus, hoewel ik op een bepaald niveau (en in mijn gedachten) wel al lang wist dat het gedrag van mijn kind een spiegel is van mijn eigen gedrag, wordt het spel nu op een heel ander niveau gespeeld. Er is geen plek meer waar ik me kan verbergen (en geloof me, ik heb echt gezocht naar die plek).

Het is wat het is: misschien is het beste wat ik kan doen de feiten gewoon accepteren zoals ze zijn?
- Ik voel me open en verbonden. Resultaat : Zij voelt zich open en verbonden .
- Ik voel me afgesneden en gesloten. Resultaat : Zij voelt zich afgesneden en gesloten.

Mirror, mirror upon the wall,
you are no different from me at all...
I may not want to stay,
but it is useless to turn away.

Even if I do not agree,
you are just another reflection of me.
Anger, sadness, joy and shame -
we might seem different, but are one and the same.

Kan ik dan iets doen? Als ik me afgesloten voel kan ik zo veel mogelijk ontspannen om me weer open te stellen voor dat wat is, nu, in dit moment. Ik kan er bewust van zijn dat vele van de stemmen die ik hoor in mijn hoofd, oude programma’s van gedrag zijn die uit mijn eigen kindertijd (en voorafgaande generaties) komen. Als mijn hoofd de behoefte voelt om de situatie en haar drama (= mijn innerlijke drama?) te beheersen, kan ik proberen om het tegenovergestelde te doen: mijn lichaam voelen, me ontspannen, veiligheid vinden in mezelf en mijn best doen om kalm te blijven. En waar ik echt aan kan werken is dat schuldgevoel, en dus liefdevol zijn voor mezelf in plaats van mezelf voor de kop slaan elke keer dat ik het ‘fout’ doe. Hoe klinkt dat, om mee te beginnen?

Ik hoor ook heel graag wat jouw ervaringen zijn met kinderen? Ervaar jij je kinderen ook als spiegels? Wat doe jij om in een gezonde moeder / vader energie te blijven?

Mijn hele leven al heb ik het gevoel dat het eten dat ik in mijn mond stop mijn honger nooit helemaal bevredigt. Wel weten dat ik langzamer zou moeten eten en goed moet kauwen, maar niet in staat zijn om dat werkelijk te doen. In plaats daarvan het gevoel dat ik mezelf moet vullen met eten. Snel en veel, altijd net voorbij dat punt waar ik eigenlijk geen honger meer heb. In de avond nog de extra impuls om mijn mond vol te proppen met chocola, alweer niet kunnen stoppen totdat ik een licht gevoel van misselijkheid in mijn buik voel.

Ik heb verschillende diëten en eetwijzen uitgeprobeerd. Toen ik naar Nedeland kwam heb ik mijn best gedaan om over te gaan op het brood-kaas-melk dieet – en ben vier kilo aangekomen. Ik kwam erachter dat ik lactose-intolerantie had. Een aantal jaar later ontdekte ik dat gluten helemaal niet goed is voor mijn spijsvertering. Ik probeerde om meer salade en groente te eten, maar dat voelde alleen maar koud in mijn buik, en ik kreeg onmiddellijk weer honger.

Dus ben ik overgestapt op drie warme maaltijden per dag. Veel rijst, vaker vis, minder vlees en af een toe een vegetarische schotel. Nog steeds dat knagende gevoel van binnen. Langzaam ontstond wel een verlangen om meer groente en fruit te eten, maar op een of ander manier lukte het niet. Het kwam er nog steeds op neer dat ik de honger die ik van binnen voelde gewoon niet kon bevredigen.  

Een aantal weken geleden kwam ik tijdens een cursus in een staat van ‘no-mind’ en volledige eenheid terecht. Op een gegeven moment was het tijd voor de lunch, terwijl ik me in deze staat van ‘expanded consciousness’ bevond. Ik herinner me nog dat ik aan tafel zat met een vork en mes in mijn handen. Ik keek naar ze, en dacht: ‘Ik weet wel wat dit zijn voor dingen, maar ik heb geen idee hoe ik deze moet gebruiken’. Mijn hoofd wist op zich wel wat te doen, maar kon het niet aan het lichaam vertellen via gedachten. 

Ik voelde me net een baby die voor het eerst leert te eten. Mijn hele blikveld was volledig gevuld door de mooie, knapperige gemengde sla-soorten, verse kruiden, pijnboompitjes, olijf olie en zachte, malse rosbief op een geroosterd stuk glutenvrij brood. Ik voelde mijn handen de mes en vork een beetje onbeholpen vastpakken, en op een of ander manier lukte het mij om een stuk af te snijden en naar mijn mond te brengen. Elk mondvol was totale gelukzaligheid – ik kon alle verschillende texturen voelen, elke smaak proeven, mijn mond was gevuld met eten, slikken was een volledige vervulling van NU. Ik kon niet anders doen. Ik was eten.    

Toen ik klaar was met eten, stopte ik. 
Mijn bord was nog niet leeg, maar ik was klaar.
Ik had geen honger meer. 

Weer thuis zie ik mezelf ingrediënten op een hele andere manier samenvoegen. Ik ben overgestapt van 60% koolhydraten en 25% groente naar circa 55% groen en 30% koolhydraten. Ik heb de innerlijke behoefte om meer rauwe en koude dingen te eten, maar nog steeds gemengd met warm. Ik eet minder en stop als ik klaar ben. Wij zijn naar een restaurant geweest en ik koos voor de salade (iets wat ik voorheen NOOIT zou hebben gedaan), omdat de rest gewoon een beetje onsmakelijk overkwam op mij. Ik zag een hele vitrine met zoetige taarten en romige cakejes en ik voelde me een beetje misselijk. Het was echt een nieuwe ervaring voor mij…   

Nu ben ik erg benieuwd baar hoe lang dit zo blijft. Wat mij deze keer vooral opvalt is dat de verandering echt van binnenuit komt. Het gaat niet om een of ander systeem waar ik over heb gelezen dat ik probeer toe te passen. Ik voel een oprecht verlangen naar sla. Dus ik blijf hoopvol…

En chocola dan? Ik had een paar weken lang geen zin in chocola, maar voel de verslaving wel weer naar de oppervlakte komen drijven. Het lijkt wel een klassieke Pavlov reactie. Ik loop de woonkamer binnen, ik doe de tv aan om een leuke film te kijken en ik begin letterlijk te kwijlen bij de gedachte van de combinatie van deze … en chocola. Zelfs nu, als ik dit schrijf, heb ik dezelfde reactie! Tot nu toe is het mij gelukt om van de chocola af te blijven, maar uit de keuken hoor ik de verleidelijke roep van verrukkelijke geïmporteerde chocolade reepjes uit Finland… Zal ik bezwijken of niet? 

Herken jij jezelf in (delen van) dit verhaal? Deel je ervaringen met eetverslavingen! Heb je iets meegemaakt waardoor je ineens heel ander ging eten? Is het je gelukt om de nieuwe manier van eten vol te houden op de lange termijn? Hoe? Ik hoor het graag!

Heb je ooit stilgestaan bij de vraag wat je diepste wens is? Ik heb het nu niet over het kopen van dat droomhuis, die wereldreis van zes maanden of de rode Porsche met leren bekleding. Niet dat er iets mis is met die wensen, die zijn zeker legitiem. Maar achter deze wensen schuilen andere verlangens die veel meer te maken hebben met wie je bent en wat je hier op aarde komt doen. In die zin zijn die andere wensen strategieën waarvan jij denkt dat als ze vervuld worden, jij je beter zal voelen dan jij je nu voelt.

We proberen het dus nog een keer: Wat is je diepste verlangen? Waar hunker je echt naar? Wat zou je nodig hebben om te voelen dat je het helemaal voor elkaar hebt? Wat is dat ene ding / die ene staat van zijn / die ervaring die je nog mist voordat je dood zou kunnen gaan met een glimlach op je gezicht? Of nog anders gesteld: Wat wil je zo graag, dat je het bijna kunt proeven hoe het zou voelen? Naar alle waarschijnlijkheid heb je het op dit moment nog niet, maar je weet vanuit je diepste kern, dat als je dat zou hebben, jij je ongelofelijk goed zou voelen.

Dit zijn hele interessant vragen. Althans, vind ik wel. Ik heb mezelf deze vragen talloze keren gesteld. Mijn verlangen no. 1 is – in ieder geval tot heel recent – altijd geweest om in een staat van volledige harmonie, vrede en rust te verkeren. Dit is nou niet erg schokkend, gezien mijn favoriete enneatype (= 9, de bemiddelaar).

Een aantal maanden geleden heeft mijn goede vriend en collega Rob de Best het een stap verder gebracht door te vragen: Je hebt dit verlangen, je wil het zo graag, maar ergens ben je ervan overtuigd geraakt dat jij het niet mag hebben. Waarom mag je het niet hebben? En hier komt de clou: Wat zou er misgaan als je wel kreeg wat je wil hebben?

Het werd helemaal stil in mijn hoofd. Ik ving een glimp op van die enorme vrijheid dat ik zou hebben. En ik voelde paniek. Beperkende overtuigingen die voorbij kwamen: Als ik dit zou krijgen dan zou ik geen excuus meer hebben om me klein te houden. Als ik dit zou krijgen, zou ik niets meer doen. Wie zou ik dan zijn??? Aaaaaarrrghhh…. Existentiële terreur. Vervolgens voelde ik mijn hoofd dichtklappen, deze informatie was veel te bedreigend. Het leek beter om ‘uit te tunen’, mezelf te verdoven, gewoon weg te gaan: ‘Wij (wie zijn jullie eigenlijk?) moeten ons hiertegen beschermen’. Ego die het knopje van ‘automatisch programma nummer 9’ drukt om zichzelf te beschermen tegen verandering.

Een aantal weken later kwam een andere goede vriend Miriam Kasbergen met een interessante vervolgvraag. Dus: je kent je diepste verlangen… Wat zou je nu doen, als je nog maar een half uur te leven had? Blijft je wens hetzelfde of verandert die?

Toen ze deze vraag aan mij stelde kwam een (voor mij) volledig onverwacht antwoord uit. Het enige waar ik aan kon denken was dat ik nog zo veel fysieke ervaringen op wilden doen in dit leven. Zoiets als: als ik toch doodga en terechtkom in een andere staat van eenheidsbewustzijn waar ik geen lichaam heb, dan wil ik een complete lichaamservaring hebben voordat ik wegga. En het eerste waar ik aan dacht was… ik wil een onbeperkt buffet met eten, zodat ik me kan volproppen totdat ik helemaal verzadigd ben! Dus: een half uur te gaan – en ik laat alle hoogdravende idealen gaan of illusies over mij edele natuur varen – ik wil gewoon eten. Now… That’s a clue!

Geweldig toch, hoe een paar schijnbaar onnozele vragen ons zo veel kunnen vertellen hoe onze Ego werkt. En het is ook heel interessant wat de dimensie eindige tijd (je hebt nog maar ½ uur om te leven) ons kan vertellen over waar wij nog een gevoel van gemis hebben.

Probeer het zelf!
Ik zou het echt GEWELDIG vinden om te horen wat deze vragen JOU vertellen over JEZELF (ego en essentie)! Dus, delen maar!

Vandaag weer een ‘informatieve’ blog: wij kijken verder naar de indeling van enneatypes. Vorige keer hebben wij gezien dat de enneatypes ingedeeld kunnen worden op basis van hun voorkeurscentrum. Even ter herinnering: In het enneagram komt de fysieke energie binnen bij punt 9 (bron van fysieke energie), emotionele energie bij punt 3 en mentale energie bij punt 6. Types 8, 9, en 1 hebben dus een voorkeur voor het fysieke centrum, types 2, 3 en 4 voor het emotionele centrum en types 5, 6 en 7 voor het mentale centrum. Deze keer gaan wij dieper in op de samenwerking van en balans tussen de centra.

Hoewel wij een voorkeur hebben voor een bepaald centrum, zijn alle centra natuurlijk actief in grotere of mindere mate. In principe geldt het volgende: hoe dichter bij de energiebron (de punten 3, 6 en 9), hoe meer dat centrum gebruikt wordt door een enneatype. Hoe verder weg, hoe minder zicht op en verbinding met de energie van dat centrum.

Als wij bijvoorbeeld type 8 nemen, dan heeft deze type een voorkeur voor het fysieke centrum (F, bevindt zich naast punt 9). De 8 is dus geïdentificeerd met ‘doen’. De emotionele bron (E, punt 3) is het verste weg, dus in deze type wordt het emotionele centrum (emoties) onderdrukt. De mentale bron (M, punt 6) zit er tussenin, en daardoor staat in type 8 het mentale centrum in (ego)dienst van het fysieke centrum. Of anders gezegd, de functie van het fysieke centrum raakt verstrengeld met het mentale centrum. Dan gaan 8:en bijvoorbeeld strategieën bedenken om fysieke / instinctieve behoeften te vervullen. Kortom, enneatype 8 gaat eerst doen, dan nadenken en gevoelens doen eigenlijk niet echt mee.

Het principe blijft  hetzelfde voor de andere ennatypes, behalve 3, 6 en 9, de ‘brontypes’. Deze types hebben ook een voorkeurscentrum, maar omdat zij als het ware ‘middenin’ die energie zitten kan dat centrum moeilijk communiceren met de andere twee centra en staat het allen. Als wij de 6 als voorbeeld nemen, heeft de 6 dus moeite om de eigen gedachten waar te nemen en vertrouwen (daardoor de behoefte aan regels en structuur). De andere twee bronnen zijn even dicht bij, en daardoor zijn de twee andere centra even sterk, maar kunnen het denken niet ondersteunen. Dus, als de 6 niet in ‘denkmodus’ zit, zal hij of zij bezig zijn met een combinatie van doen en voelen, of heen en weer schieten tussen die twee (in de angst schieten vs actie ondernemen).

Als wij de types indelen op basis van de meest onderdrukte of afgesneden energie ontstaat de volgende indeling:

Types die moeite hebben om hun eigen emoties waar te nemen (3,7,8). Deze types zijn gefocust op het zelf (ik) en lokken visuele reacties uit bij anderen om te weten wat ze voelen. Ze lossen problemen op door een assertieve houding: zij stellen de regels vast en verwachten dat anderen deze zullen volgen.

3. Hebben twee manieren van functioneren. Of ze bevinden zich in een ‘gevoels’ staat waar zij wel kunnen voelen, maar niet efficiënt kunnen functioneren. Of in een combinatiestaat van ‘doen en denken’ waar ze koel en professioneel succes najagen.
7. Zijn geïdentificeerd met denken, maar afgesneden van het ware doel van het mentale centrum (het stille weten). Gebruiken actie als middel om hun mentale centrum te stimuleren (denken vaak dat ze iets al hebben gedaan). 
8. Zijn geïdentificeerd met hun lichaam en doen. Hebben de neiging om eerst  te handelen en dan pas nadenken over wat de gevolgen zijn (‘the bull in de china shop’).

Types die moeilijk hun eigen gedachten kunnen waaarnemen (6,1,2). Deze types hebben structuur nodig in de buitenwereld en zijn gefocust op normen en waarden. Ze willen geaccepteerd worden, nemen een afhankelijke houding aan en voelen, denken en handelen in relatie tot anderen.

6. Hebben twee manieren van functioneren. Of ze bevinden zich in een ‘denkende’ staat waar de gedachten niet op een gebalanceerde manier geëvalueerd kunnen worden (doordat er geen gronding is). Of in een combinatiestaat van ‘voelen en doen’ waar ze voelen dat ze iets moeten doen en handelen op basis van sterke emotionele reacties.
1. Hebben moeite met het voelen van hun eigen instinctieve energieën. Gebruiken emoties (onderdrukte frustratie) als motivatie om in actie te komen. Hoewel zij zichzelf vaak zien als denkers, zijn enen in wezen doeners, die houden van praktische ideeën.
2. Zijn geïdentificeerd met hun gevoelen, maar kunnen emoties niet voelen zonder te handelen (iets doen). Zijn gefocust op de sociale omgeving, behoeftes van anderen en nodig zijn.

Types die hun fysieke centrum moeilijk kunnen waarnemen (9,4,5). Deze types zijn gefocust op tijd en ruimte voor zichzelf en hebben afstand nodig. Zij proberen problemen op te lossen door een terugtrekkende houding en vinden dat zij zelf het eindoordeel moeten hebben in alles wat hen aangaat.

9. Hebben twee manieren van functioneren. Of ze bevinden zich in een ‘instinctieve’ staat waar zij bezig zijn met activiteiten die op de automatische piloot gaan. Of in een combinatiestaat van ‘denken en voelen’ waar alles mogelijk is, maar het onmogelijk is om de prioriteiten (eigen voorkeuren) te zien en ernaar te handelen. 
4. Zijn geïdentificeerd met hun gevoelens. Gebruiken het mentale centrum (fantasieën) om hun emotionele centrum (‘moods’) te stimuleren. Zitten vaak in een staat van emotionele ‘push-pull’ (wil ik het wel of wil ik het niet?).
5. Zijn geïdentificeerd met gedachten. Als hun gevoel verstrikt raakt met het denken kunnen zij gaan leven in een fantasiewereld die echter lijkt dan de realiteit, met als gevolg dat ze nog verder verwijderd raken van emotioneel contact het zelf en anderen.

Alle types kunnen het beste werken aan het centrum dat zij het moeilijkst kunnen waarnemen, dus bij 3,6,9 het ‘primaire centrum’ en bij de anderen het onderdrukte centrum.

Als je je favoriete enneatype tot nu toe niet kende, heb je inmiddels (na deze reeks blogs) misschien in ieder geval een paar sterke kandidaten. Als het voor jou voelt alsof het belangrijk zou kunnen zijn om meer inzicht te hebben in je type kun je meer informatie vinden op mijn website. En als je een spiegel nodig hebt om jezelf te zien (geldt voor de meesten van ons), kun je natuurlijk altijd contact opnemen met mij!


Met dank aan:
Riso & Hudson / ‘Understanding the enneagram – the practical guide to personality types’ en
Hurley & Dobson / ‘Welk type ben ik – het enneagram als sleutel tot de negen persoonliljkheidstypes’.

Vorige keer heb ik verteld over de taken en functies van de drie centra waaruit wij als mens bestaan. Even een resumé: In het dagelijkse leven is het hoofd of het mentale centrum verantwoordelijk voor onze gedachten. Het hart of het emotionele centrum neemt onze gevoelens voor haar rekening. Het lichaam of het fysieke centrum heeft een functie zowel bij bewegingen als bij instinctieve lichaamsfuncties. Doorgaans staan de centra in dienst van het ego. Maar zij hebben allemaal een hoger doel.

Het is mogelijk om de 9 enneatypes in te delen op basis van verschillende combinaties van dominante en onderdrukte centra. Vandaag gaan wij kijken naar de indeling van enneatypes volgens verschillen in voorkeurscentrum. Het wordt een wat langere informatieve blog – ik hoop dat je iets nieuws gaat ontdekken over jezelf…

In het enneagram komt de fysieke energie binnen op punt 9. De emotionele energie komt binnen bij punt 3. Bij punt 6 komt mentale energie binnen. Door te kijken naar de enneatypes bij en naast het desbetreffende punt, kunnen wij de types indelen in 3 categorieën: buik (8,9,1), hart (2,3,4) en hoofd (5,6,7) typen.

Mensen met een fysieke basisenergie worden ook buik of instinctieve types genoemd. De basisemotie van deze enneatypes is woede. De focus van deze types ligt op veiligheid, instinctieve reacties en het zijn. Buiktypes bieden weerstand tegen het heden. Het ware doel van het fysieke centrum is om (voelbaar) in het hier en nu te zijn en om onze energie te gebruiken voor onze echte doelen. Op het niveau van het ego wordt deze energie (soms openlijk en soms op een passief-agressieve manier) gebruikt om een bepaalde macht en invloed te hebben. Bewust of onbewust zijn buiktypes bezig met vragen over de eigen veiligheid en kracht in relatie tot anderen. Door grenzen te trekken (of door dissociatie) kunnen deze types het echte contact met de realiteit vermijden. Op een bepaalde manier zijn buiktypes vijandig tegenover alles – inclusief henzelf. Zij zijn zelden tevreden met dingen zoals ze zijn en gebruiken hun energie om zichzelf te beschermen (desnoods door pogingen om continu de omstandigheden te veranderen). Diep van binnen hebben buiktypes het gevoel dat ze onbelangrijk zijn.

Mensen die hun basisenergie krijgen vanuit het emotionele centrum worden hart types genoemd. De basisemotie bij deze typen is verdriet en schaamte. Deze types zijn gericht op gevoelens, emoties, (persoonlijke) relaties en het verleden. Het ware doel van het emotionele centrum is een diep gevoelsmatig inzicht in verbondenheid, wie wij echt zijn, en in hoe relaties werken. Op het niveau van het ego wordt deze gave gebruikt om andere mensen zover te krijgen dat ze hen aardig vinden, op hen reageren of hen tot het middenpunt van de aandacht maken. Ze zijn dus bezig met hun eigen identiteit en imago. Harttypes denken (onbewust) dat ze alleen door contact met andere mensen het gevoel kunnen krijgen dat zij de moeite waard zijn. Zij verlangen dat andere mensen hen positief zien, en zoeken bevestiging van anderen. Harttypes hebben een diepe overtuiging dat ze het liefhebben niet waard zijn.

Mensen met een mentale basisenergie worden hoofd types genoemd. De basisemotie bij hoofdtypes is angst en onzekerheid. Hoofdtypes zijn gericht op denken, berekeningen, het maken van afwegingen en de toekomst. Het ware doel van het mentale centrum is een stil, objectief innerlijk weten. Op het niveau van het ego geloven hoofdtypes dat informatie en objectiviteit iemand tot een waardevol en nuttig mens maakt. Voor hen is het belangrijk om achterliggende principes te vinden en begrijpen. Ze gaan ervan uit dat alleen abstracte kennis authentiek en onbedorven is en negeren informatie uit andere centra. Relaties worden doorgaans aangegaan op basis van intellectuele identificatie, zonder emotionele betrokkenheid. Zo begrijpen hoofdtypes ervaringen op een abstracte manier, zonder eventuele angst of emotionele pijn te hoeven ervaren. Diep van binnen worstelen hoofdtypes met  een fundamenteel gevoel van incompetent zijn.

Hoe kun je de types die gebruik maken van hetzelfde dominante centrum van elkaar scheiden?

De buiktypes (8, 9 en 1) zijn gericht op veiligheid, instinctieve reacties en het zijn. Enneatype 8 wil sterk zijn en zich sterk voelen, en is niet bang om zijn/haar boosheid te laten zien. Enneatype 9 zijn meegaand in hun gedrag en meestal niet in contact met hun eigen boosheid (die zich eerder uit als passief-agressief verzet). Enneatype 1 stelt hoge eisen aan zichzelf en anderen en onderdrukt regelmatig zijn frustratie.

De harttypes (2, 3 en 4) zijn gericht op gevoelens, emoties en relaties. Enneatype 2 zal (onbewust) zijn of haar eigen behoeftes onderdrukken, voor anderen zorgen en wil (daardoor) als liefdevol gezien worden. Enneatype 3 zoekt bewondering en bevestiging door succesvol te zijn en zich met dat succes te identificeren. Enneatype 4 zoekt liefde door zich te onderscheiden en daardoor anders en bijzonder te zijn.

De hoofdtypes (5, 6 en 7) zijn gericht op denken, berekeningen en het maken van afwegingen. Enneatype 5 zoekt zekerheid door zich terug te trekken uit de echte wereld, naar het hoofd in een wereld van kennis en feiten. Enneatype 6 zoekt zekerheid in regels, structuur en voorspelbaarheid. Enneatype 7 leeft in een wereld van plannen maken en activiteiten en zoekt op deze manier zekerheid via het vermijden van negatieve emoties.

Als je deze beschrijvingen leest is de kans groot dat al een vermoeden begint te krijgen waar jou ‘favoriete’ enneatype zou kunnen zitten.  Als je twijfelt tussen twee categorieën kan het zijn dat je (op dit moment of in verschillende situaties) heen en weer fietst tussen twee centra of twee types. Daarnaast zijn met name de typen 3, 6 en 9 doorgaans niet al te bewust van hun voorkeurscentrum omdat zij daar afgesneden van zijn, dus dat kan ook verwarring scheppen.

Bestudeer de komende week eens je verschillende centra en kijk of je erachter kunt komen welk centrum bij jou dominant is en welk centrum nauwelijks gebruikt wordt. Volgende keer gaan wij dieper in op de samenwerking van de centra per enneatype.


Meer weten? Hier een paar leuke bronnen:
Riso & Hudson / Understanding the enneagram – the practical guide to personality types
Riso & Hudson / The wisdom of the enneagram
Hurley & Dobson / Welk type ben ik – het enneagram als sleutel tot de negen persoonliljkheidstypes.